Diploma's doen er steeds minder toe op de arbeidsmarkt

De middelbare scholieren van nu zullen gemiddeld lager worden opgeleid dan hun ouders. En dat is maar goed ook, aldus de Teldersstichting, het wetenschappelijk bureau van de VVD.

Vraag en aanbod op de arbeidsmarkt sluiten beter aan als er voldoende lageropgeleiden zijn. Dat zegt de Teldersstichting in een onderzoek naar jeugdwerkloosheid dat gisteren werd gepresenteerd.

"De arbeidsmarkt heeft behoefte aan mensen met een beroepsopleiding", zegt onderzoeker Dieuwertje Kuijpers. "En die komen er steeds meer bij nu studeren zo duur wordt. Studenten aan de universiteit zullen het eerder houden bij een bachelor dan doorgaan voor een master, zoals hun ouders nog deden."

Mismatch
Volgens de stichting is er sprake van een 'mismatch' tussen opleiding en vraag naar kennis. Werkgevers vragen om andere kennis dan werknemers hebben. Dit gaat soms om meer praktische kennis (geleerd op de 'lagere' beroepsopleidingen) of meer geavanceerde kennis (geleerd op de 'hogere' universiteiten).

In de EU is bijna een op de drie werknemers overgekwalificeerd en een op de drie ondergekwalificeerd; in Nederland is 17 procent overgekwalificeerd en een kwart ondergekwalificeerd. De kennis van deze mensen leidt niet tot productiviteit en wordt niet 'gekapitaliseerd'.

Google
De overkwalificatie zal de komende jaren afnemen, denken de onderzoekers. Dat is precies wat de arbeidsmarkt nodig heeft. Een opmerkelijke trend is volgens Kuijpers dat sommige grote bedrijven zelfs helemaal niet meer om diploma's vragen.

"Microsoft of Google willen niet meer weten wat je gestudeerd hebt, of waar. Zij willen weten wat je kunt, hoe creatief je bent. Zelfs de FBI adverteerde in de VS dat ze niet op zoek waren naar diploma's. Opvallend dat deze grote werkgevers zich afkeren van het onderwijs."

Over de hoogopgeleide jongeren die nu werkloos blijven, is de Teldersstichting somber. "Ambities die niet gerealiseerd kunnen worden, leiden tot een lager inkomen, maar ook een lager welzijn bij burgers", zegt Kuijpers. "Het doet wat met je als je vijf of tien jaar langs de kant staat, terwijl je altijd dacht dat je na je studie een bijdrage aan de samenleving kon leveren."

Techniek
Het stimuleren van belangstelling voor technologie bij de jeugd is een van de belangrijkste uitwegen uit de werkloosheid, concludeert de Teldersstichting. Veel praktische aanbevelingen die de liberalen doen om de mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt uit te bannen, zijn er op gericht om kinderen techniek bij te brengen.

Zo zouden er meer mannen (met meer technische affiniteit dan vrouwen) voor de klas moeten komen te staan. Ook kan de tijd die kinderen kwijt zijn aan de voorbereiding van klassenmusical in groep 8 beter besteed worden aan bezoekjes aan technologische bedrijven.

Maar ook moeten alle studies die het bedrijfsleven niet in het lesprogramma betrekken gekwalificeerd worden als 'niet levensvatbaar'. Bedrijven moeten hun taak in het onderwijs erkennen en er een financiële bijdrage aan leveren. Vinden studenten na een jaar geen baan in hun vakgebied, dan moeten ze omscholing accepteren.