Er is meer nodig om voorbij de smalle kijk op onderwijskwaliteit te komen

De focus op opbrengsten op de basisvaardigheden in het kwaliteitsbeleid van de overheid heeft een waarneembaar effect gehad. Het percentage scholen dat onder het minimumniveau presteert is de laatste jaren gedaald. Er is nu toenemende aandacht voor de brede opdracht van scholen. Het breder opvatten geeft echter nog weinig richting aan het onderwijs. De Onderwijsraad pleit voor het breder opvatten, inzichtelijk maken en verantwoorden van onderwijskwaliteit. Dit staat in het advies De volle breedte van onderwijskwaliteit dat vandaag is aangeboden aan de Eerste Kamer.

Overheid en onderwijspraktijk zijn het erover eens dat de opdracht van het onderwijs breed is. In zijn advies Een smalle kijk op onderwijskwaliteit (2013) constateerde de Onderwijsraad echter dat de brede taak van het onderwijs onvoldoende aandacht krijgt. De raad adviseerde destijds om brede kwaliteit inzichtelijk te maken, om als overheid te sturen op hoofdlijnen en een grotere professionele inbreng van scholen te vragen, en om niet-cognitieve capaciteiten meer te waarderen.

Er is meer nodig om voorbij de smalle kijk op onderwijskwaliteit te komen
De raad signaleert dat er sindsdien vanuit de onderwijspraktijk en de overheid grotere aandacht is voor een brede opvatting van onderwijskwaliteit. Om daadwerkelijk voorbij een smalle kijk op onderwijskwaliteit te komen is echter meer nodig. Volgens de raad is een gemeenschappelijk referentiekader een voorwaarde om over onderwijskwaliteit in brede zin het gesprek te kunnen voeren. Dit referentiekader omvat drie samenhangende doeldomeinen van onderwijs, te weten kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming. Dit lijken drie gemeenplaatsen die in allerlei varianten worden gebruikt, een brede opvatting vraagt echter om een nauwkeuriger bepaling van doelen en de bedoeling van het onderwijs dan nu het geval is. Het is volgens de raad nodig dat scholen een visie ontwikkelen op inhoud en samenhang van de doeldomeinen en hun aanpak op deze visie afstemmen en deze evalueren. Scholen kunnen hun bijdrage aan deze drie doeldomeinen inzichtelijk maken en de kwaliteit hiervan borgen door een passende combinatie van kwantitatieve en kwalitatieve instrumenten en methoden te gebruiken. Samenwerking tussen onderwijspraktijk en wetenschap in werkgemeenschappen is daarbij van belang.

Erkenning voor de brede opdracht van het onderwijs is niet vrijblijvend
Het breder opvatten van onderwijskwaliteit gaat volgens de raad samen met het breder verantwoorden daarvan. Scholen kunnen zo meer erkenning krijgen voor hun inspanningen om op een breder terrein onderwijskwaliteit te realiseren. Die erkenning is echter niet vrijblijvend. De raad pleit ervoor dat alle scholen zich verantwoorden over de volle breedte van onderwijskwaliteit, eerst en vooral naar betrokkenen in en om de school. Daarnaast is de raad voorstander van procestoezicht door de inspectie gebaseerd op een aantal ijkpunten. Zonder deze manieren van verantwoording blijft een brede opvatting van kwaliteit weinig richtinggevend.