Werknemers en ondernemers moeten zelf investeren in scholing

Sector bouw en infra vergrijst, bouwproductie in toekomst onder druk

Vooruitkijken wordt voor werknemers en ondernemers in de bouw- en infrasector steeds belangrijker. Werknemers vergrijzen, maar ook ZZP’ers en uitkeringsgerechtigden met een bouwberoep worden steeds ouder. Omgekeerd stromen er steeds minder jongeren de sector in en drogen de bouwopleidingen op. Op termijn zal het hierdoor moeilijk zijn aan voldoende mensen te komen om de toenemende bouwproductie uit te kunnen voeren. De kwaliteit van het bouwproces kan hieronder leiden. Dit zijn de belangrijkste resultaten uit de Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie 2016, uitgegeven door kennis- en adviescentrum Volandis. De cijfers onderstrepen de koers op duurzame inzetbaarheid die recent is ingezet door de cao-partners in bouw en infra.

Groei bouwproductie
Door de toename van het aantal huishoudens, zal de bouwproductie de komende jaren toenemen. Het aantal alleenstaanden is toegenomen, wat tot een grotere woonvraag leidt. Niet alleen jongere mensen wonen vaker alleen, ook ouderen blijven langer (alleen) thuis wonen. Ook hebben we te maken met een grote instroom van migranten. Andere belangrijke oorzaak van de verwachte toename, is het Energieakkoord. Hierin is vastgelegd dat in 2040 alle woningen energieneutraal moeten zijn. Een enorme bouwopgave, waarvoor veel goed gekwalificeerde werknemers nodig zijn.

Toenemende vergrijzing
De Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie laat zien dat in 2008 15 procent van de werknemers die valt onder de cao-bouwnijverheid jonger was dan 24 jaar. In 2015 was dit nog maar negen procent. In diezelfde periode liep het aandeel 55-plussers op van 16 naar 20 procent. Ook de gemiddelde leeftijd van ZZP’ers in de bouw en infra in 2015 liep gestaag op naar 50 jaar. Bij de uitkeringsgerechtigden met een bouwberoep treedt hetzelfde effect op. Zo is 63 procent van het aantal metselaars met een uitkering ouder dan 45 jaar. Slechts vijf procent is jonger dan 25 jaar. Voor werkloze timmermannen, voegers en tegelzetters is de situatie vergelijkbaar.

Onvoldoende gekwalificeerd personeel
Door de toenemende vergrijzing kent de bouw- en infrasector de komende jaren dus veel uitstroom. Aan de andere kant laten de gegevens in de Rapportage zien dat het steeds lastiger wordt gekwalificeerd personeel te vinden. De afgelopen jaren daalde het aantal studenten aan bouw- en infraopleidingen dramatisch. De continuïteit en kwaliteit van deze opleidingen in het bekostigd onderwijs staan onder grote druk. De groei van studenten op niveau 2 in de beroepsopleidende leerweg (bol) heeft de afname in de beroepsbegeleidende leerweg (bbl) niet goed kunnen maken: voor het verlies van negen bbl’ers, kwam slechts één bol’er terug. Vooral de kleinere, gespecialiseerde opleidingen en de doorstroom naar niveau 3 zijn nagenoeg opgedroogd.

Focus op duurzame inzetbaarheid
Volgens Anna de Boer, specialist marktonderzoek bij Volandis, moeten werknemers en bedrijven zelf investeren in hun eigen toekomst. “Nu het bekostigd onderwijs niet meer voldoende studenten voor de sector opleidt, zullen bedrijven en werknemers zelf moeten investeren in scholing. Op die manier zorgen we er gezamenlijk voor dat werknemers duurzaam inzetbaar zijn en blijven, en de kwaliteit van het bouwproces ook in de toekomst geborgd blijft. Het aantrekken en opleiden van jongeren in de bouw- en infraberoepen is voor werkgevers nodig om een duurzaam personeelsbestand op te bouwen.”

Het verleiden van werknemers en bedrijven tot duurzame inzetbaarheid is sinds 1 juli 2016 belegd bij het kennis- en adviescentrum Volandis. Volandis is de nieuwe uitvoeringsorganisatie van de cao-partners onder aanvoering van Bouwend Nederland, CNV en FNV. Het centrum richt zich op het optimaal ondersteunen van werknemers en werkgevers bij hun invulling van duurzame inzetbaarheid. En daagt hen uit hier zelf mee aan de slag te gaan. Werknemers en bedrijven kunnen met al hun vragen rondom de thema’s ‘Werk veilig’, ‘Houd plezier’ en ‘Kijk vooruit’ bij Volandis terecht.