De toekomst van het onderwijs

Door: Martijn van den Berg

De laatste tijd ben ik naast het bloggen ook nog met een aantal onderwijs-gerelateerde dingen bezig. Zo ben ik ben ik met het project 21 Learners bezig, en heb ik vorige week meegeholpen aan een workshop van APS over de 21st century skills. In met name deze dingen heb ik veel de kans gehad om met mensen te praten over het onderwijs, en hoe dat er in die toekomst uit zou zien. In dit blogje een paar dingen op een rijtje.

ICT hoeft niet de toekomst te zijn, creativiteit wel
Veel mensen denken dat met de opkomst van alle middelen op ICT-gebied dit nu de toekomst wordt. ICT is uiteindelijk slechts een van de vele middelen om te gebruiken binnen het onderwijs. ICT kent weliswaar vele functies, maar we kunnen ook proberen voor bestaande hulpmiddelen nieuwe functies te vinden. ICT kan een les erg leuk maken, maar hier zijn ook genoeg andere manieren voor. Zo lang je maar open staat voor het vinden van nieuwe dingen. Hetzelfde geldt voor het budget van het onderwijs. Nieuwe ICT aanschaffen is vaak duur, en wordt niet altijd optimaal gebruikt. Als scholen minder geld hebben, worden ze geforceerd hun bestaande middelen optimaal te gaan gebruiken.

De docent als facilitator
Tegenwoordig verandert de wereld zo snel, dat docenten niet meer de persoon zijn die alles weten. Dit is eigenlijk onvermijdelijk. Toch schamen veel docenten zich ervoor als ze een op een gegeven moment dingen niet kunnen die een leerling wel kan. Dit is helemaal niet erg. Je kan leerlingen op dat punt hun kennis laten delen, en als docent richtlijnen geven hoe je dit didactisch kan vormgeven. Op deze manier wordt je er als docent ook wijzer van. Daarnaast zal in de toekomst meer projectmatig gewerkt moeten worden, omdat je met samenwerking de sterke punten van ieder gebruikt, en omdat de maatschappij ook ingericht is op samenwerken.

Aandacht voor het individu
Het huidige onderwijssysteem is gecategoriseerd op leeftijd, niet op vaardigheid. Als een leerling goed is in Frans, maar niet in Engels, moet deze leerling nog steeds even veel lessen Frans en Engels volgen, terwijl het misschien handiger is om meer lessen Engels te volgen. Daarnaast, als een leerling continu hoog boven de klas scoort, moet deze gewoon tot het eind van het jaar in de klas blijven zitten.

Daarnaast kan er ook meer individualisering in de lessen zijn. Lessen worden vaak aangepast op het leerdoel, niet op de leerling. Als je een presentatie maakt, pas je deze ook aan aan je publiek. Bij lessen zou dit ook eigenlijk moeten. Veel lessen zijn ineffectief, omdat leerlingen geen interesse hebben in de klassieke manier waarop lessen worden gegeven. (klassikale uitleg, zelfstandig werken) In plaats daarvan kun je beter steeds kleinere stapjes nemen in het leerproces en zorgen dat deze per stuk zeer effectief zijn.

Natuurlijk is er voor al deze ontwikkelingen nog veel verzet. Docenten die moeite hebben met verandering, de politiek die scholen niet vrij laat, etc. Daarom zal het waarschijnlijk nog wel een tijdje duren voordat deze dingen er (kunnen) zijn. Maar ik denk wel dat er waanzinnig veel goede ideeën bestaan op het gebied van onderwijs.

Voor mensen die dit onderwerp interessant vinden, volgende week dinsdag zit ik bij de onderwijsdagen in een debat over de 21st century skills.