Column Scholen radeloos over mobieltjes docenten radeloos over de experts

Hebben scholen écht een probleem met het gebruik van mobiele telefoons in de klas? Of is er een verandering gaande, die niet alleen zijn weerslag heeft op het onderwijs, maar ook op de maatschappij? Een andere kijk op het gebruik van mobiele telefoons en sociale media in het onderwijs.

Door Johan Gielen

In de Radio 1-uitzending van 30 mei jl. kwam Liesbeth Hop, woordvoerster van de Nationale Academie voor Media en Maatschappij, aan het woord. Daarin zei ze, dat scholen radeloos blijken te zijn over het gebruik van mobieltjes in de klas. Dat bleek uit onderzoek, dat de Nationale Academie voor Media en Maatschappij onder 120 basisscholen en middelbare scholen had uitgevoerd. In de uitzending schetste Liesbeth Hop verschillende problemen en angstbeelden die kleven aan het gebruik van smartphones in de klas.

Innovatie

Als havo/vwo-docent constateer ik echter geen enkel probleem bij de smartphone, maar juist bij de innovatie van het onderwijs. Duidelijk is dat er een verandering gaande is in het onderwijs en de maatschappij als geheel. Technologie heeft alle eeuwen een enorme invloed gehad op de cultuur en dat is nu niet anders. De smartphone als hoogwaardige technologie in ieders broekzak of tas. Het kan zo mooi zijn: connectiviteit, alle kennis onder direct handbereik en een ondersteuning bij talloze doelen (there's an app for that!). Op individueel niveau maakt de moderne mens dan ook buitengewoon veel gebruik van deze 'broekzaktechnologie', maar de aansluiting bij het bestaande onderwijssysteem lijkt in de praktijk van vandaag te ontbreken.

Kwaliteit

Redenen van de radeloosheid op scholen zijn volgens Liesbeth Hop de afleiding door Facebook en Twitter met bijbehorende concentratieproblemen en de verschrikkelijke angst van de docent om op You Tube te belanden. Bijvoorbeeld op het moment waarop hij of zij iemand de klas uitstuurt.

Het gebruik van mobieltjes in de klas wordt misbruik genoemd door de Nationale Academie voor Media en Maatschappij. Het verstoort de lessen en de kwaliteit van het onderwijs. En de kwaliteit van het onderwijs is een hot issue de laatste tijd. En dat hebben ze bij de Academie voor Media en Maatschappij ook goed begrepen.

Overleven

Laten we het eens omdraaien: de verslechterde kwaliteit van het onderwijs wordt onder andere aangetoond door het onvermogen en wantrouwen jegens deze nieuwe technologie in de klas. Flexibiliteit, vertrouwen op kennis en kunde als docent, educatie breder zien dan de gestelde competenties is immers ver te zoeken. Het onderwijs als geheel lijkt in een kramp te zitten, waarbij het terugvalt in een strategie van overleven in plaats van ruimte te vormen voor ontwikkeling en onderzoek. Rapporten zoals die van Liesbeth Hop en haar organisatie 'De Nationale Academie voor Media en Maatschappij' lijken vooralsnog weinig hoop te bieden op verandering. Met uitspraken als 'smartphones blijken zelfs te worden ingezet als wapens tegen leeftijdsgenoten en onderwijzend personeel' zullen scholen nog minder snel geneigd zijn om de potentie van deze broekzaktechnologie in te zetten.

Twitter

In mijn lessen wordt Twitter gebruikt. Via een apart Twitteraccount communiceer ik op een laagdrempelige manier met m'n leerlingen. Daarbij geldt één afspraak: 'alles wat op Twitter wordt gezegd of gebeurt, blijft in de context van Twitter'. Het geeft hen de vrijheid om te spijbelen én te twitteren mochten ze dat willen en mij de vrijheid om mijn lessen aan te vullen met hyperlinks en andere lesinhoudelijke informatie, vragen te stellen of opdrachten te verduidelijken. Daarnaast maak ik nog gebruik van andere vormen van technologie zoals Tumblr en hebben de leerlingen ook gezamenlijk een eigen blog waarop zij diverse dingen kunnen delen.

Docent als expert

Het vasthouden aan een bepaalde structuur mag in het onderwijs niet ten koste gaan van het bereiken en activeren van leerlingen. De angst voor technologie in het onderwijs, die door het verschenen rapport lijkt te worden gevoed, is zeer onterecht. Opportunistische 'mediacoaches' creëren een nieuwe markt. Elke docent met een iPhone of een profiel op Twitter of Hyves is expert genoeg om met simpele toepassingen het technologische kapitaal in zijn klas te activeren. En deze mensen zijn in elk docententeam te vinden. Ik pleit ervoor dat scholen zelf de individuele technologie gaan omarmen en implementeren. Het kapitaal dat alle smartphones in een klas samen vormen, is in tijden van bezuiniging een uitgelezen kans. Alle geschetste problemen ten spijt, een smartphone blijft een onovertroffen apparaat met onuitputtelijke mogelijkheden en daarom bij uitstek geschikt voor educatie.

Johan Gielen is docent film media in het middelbaar onderwijs, zelfstandig media-educator en Masterstudent Art and Education aan het Piet Zwart Instituut Rotterdam. Op http://themediumis.johnleegain.nl/ blogt Johan over zaken die hem opvallen in het onderwijs en de media.

Zie ook:

- bericht mobiele telefoons op scholen: kans of bedreiging? d.d. 30 mei 2011

- Kennisnetpublicatie Leren met je mobiel

- Overzicht Kennisnetpublicaties