Stop de strijd tussen leraren en managers samen leren

De presentaties op de eerste editie van TEDx Amsterdam Education waren van echte TED-talk kwaliteit. Een spreker die mij erg aanspreekt is Andre Wierdsma die zich als hoogleraar aan de Nijenrode University verdiept in organisatieverandering en lerende organisaties. Zijn boodschap over de inherente verschillen tussen management en de leraar is voor Kennisnet erg herkenbaar. Wij zien al jaren grote verschillen tussen de opvattingen van leraren en managers over bijvoorbeeld het kennisniveau van de leraar en de kwaliteit en inzetbaarheid van ict-middelen in de instelling. Leraren achten zichzelf goed opgeleid maar vinden de (ondersteuning van) ict middelen onvoldoende, managers geven precies het omgekeerde aan.

Andre Wierdsma gaat in zijn talk op zoek naar de natuurlijke oorzaak van dit verschil in zienswijze vanuit de aard en interesse van beide beroepsgroepen. Managers denk in business afwegingen, toewijzing van middelen, standaardisatie van processen, duidelijke afspraken en meten is weten. Leraren willen zich juist verdiepen in de verschillen tussen leerlingen en hun unieke kwaliteiten. Ze vinden veelal dat je kwaliteit niet altijd kunt meten maar moet ervaren. Dit fundamentele verschil van inzicht zorgt voor conflicten en wederzijds onbegrip bij het streven naar efficiency in het onderwijs en het tegelijkertijd werken aan verbetering van de kwaliteit. Beide zijn overduidelijk nodig.

Samen vormgeven

In zijn talk laat Andre Wierdsma het echter niet bij het constateren van het probleem. Vanuit een duidelijke persoonlijke betrokkenheid geeft hij een toelichting op zijn model waarin hij de onderlinge dynamiek tussen beide groepen uiteenzet. Leraren zijn vaklui stelt hij, ze werken vanuit liefde voor het vak en zijn daarin intrinsiek gemotiveerd. Dat vakmanschap vormt de basis van de empowerment die het management kan bieden, geen directieve aansturing maar nauwe samenwerking. De manager staat voor strategie, structuur en ondersteunende systemen, dat biedt een kader waarin de onderwijsprofessional kan werken, maar daarbij dient de manager zich te verdiepen in het primaire proces van zijn instelling en te helpen de juiste cultuur te bouwen. Wierdsma benadrukt het belang van het samen vormgeven van onderwijs, in onderlinge dialoog. Daarbij neemt de leraar omgekeerd (ter ondersteuning van zijn management) dus ook mede-verantwoordelijkheid voor het leerrendement van het onderwijs dat hij verzorgt.

Nog veel te weinig ziet Wierdsma organisaties waarin besproken wordt wat men dagelijks tegenkomt. Organisaties waarin collegas elkaar feedback geven waardoor mens en organisatie zich blijven ontwikkelen en leren. Hiervoor is morele moed nodig en emotionele volwassenheid. Hiervoor moet de blaming game tussen managers en leraren stoppen. Het gaat om Practical Wisdom: omgaan met verschillen, onderlinge afhankelijkheid erkennen en de balans hiertussen zien te vinden. Wierdsma concludeert met de vaststelling dat de kunstmatige scheiding tussen management en leraren niet goed is voor de kwaliteit van de onderwijsorganisatie, de samenwerking daarbinnen en daarmee de kwaliteit van het onderwijs.

Om in de sfeer van TED te blijven was er ook een mooie quote in deze talk te vinden die de noodzaak tot samenwerking tussen managers en leraren mooi invult: I am because we are. We willen allemaal onderdeel van een groep vormen, maar wel door onszelf te zijn en te kunnen zijn.