Begroting OCW: aandacht voor financiele problemen in het primair onderwijs

7 december 2012

Bij de begrotingsbehandeling van OCW ziet de PO-Raad veel belangrijke thema's terugkomen uit haar brieven en gesprekken met Kamerleden. Het debat in de Tweede Kamer werd op 5 en 6 december weliswaar vooral gedomineerd door de problemen in het mbo en hbo. Toch was er ook aandacht voor de thema's relevant voor het primair onderwijs, zoals onderwijsakkoord, krimp, stille bezuinigingen kwaliteit van leraren en onderwijshuisvesting. Hieronder vindt u een korte samenvatting over deze thema's. In de bijlage onderaan dit bericht staat een uitgebreide samenvatting van de inbrengen van de verschillende fracties tijdens de eerste termijn van de begrotingsbehandeling. In de week van 11 december is de tweede termijn, waarin de woordvoerders moties indienen. Stemmingen over de moties en amendementen volgen daarna.

Onderwijsakkoord

De regering wil afspraken maken met de sectororganisaties om onder andere de kwaliteit van de leraren en schoolleiders te verbeteren. Minister heeft aangegeven dat ze snel een onderwijsakkoord wil afsluiten, maar dat ze geen tijdpad kan aangeven. In het debat over de begroting hebben met name het CDA en D66 aandacht besteed aan dit onderwijsakkoord. Het CDA presenteerde een 5-puntenplan met daarin aandacht voor afbakening van verantwoordelijkheden, kwaliteit van leraren, minder regelzucht, krimp en doorgaande leerlijn. D66 stelde in het debat de voorwaarde om te komen tot een onderwijsakkoord ter discussie. De middelen om kwaliteit van leraren te verhogen, moet niet verbonden worden aan een te sluiten onderwijsakkoord. Dit is volgens D66 te riskant.
De PO-Raad gaat de komende maanden met de minister en staatssecretaris in gesprek om te komen tot goede afspraken voor de sector. De sector heeft behoefte aan lange termijn afspraken om het onderwijs van goed naar excellent te brengen, hierbij moeten ook afspraken gemaakt worden over rolvastheid.

Krimp

Verschillende partijen hebben aandacht besteed aan de problematiek van goed onderwijs in krimpregio's. Het CDA vraagt de regering om middelen vrij te maken om de transitie naar krimp goed te laten verlopen. De ChristenUnie heeft een amendement ingediend om jonge werkeloze leraren, met name in krimpregio's te behouden voor het onderwijs. De minister heeft aangegeven de bedoeling van het amendement te ondersteunen, alleen het dekkingsvoorstel gaat ten laste van het hoger onderwijs en dat ziet ze liever niet. De PvdA maakt zich ook zorgen over behoud van leraren en wil de oprichting van samenwerkingsscholen stimuleren.
Dit is in lijn met het pleidooi van de PO-Raad om middelen die vrijvallen door het dalend aantal leerlingen in te kunnen zetten om in deze transitie periode te zorgen voor kwalitatief hoogwaardig, toegankelijk en betaalbaar onderwijs in krimpregio's. Het dalend aantal leerlingen en het natuurlijk verloop van personeel (vergrijzing) gaan niet parallel. Hierdoor verliezen nu jongere leraren hun baan, terwijl we hen in latere jaren hard nodig zullen hebben, omdat er een lerarentekort wordt voorzien.

Stille bezuinigingen

Het feit dat de sector te maken heeft met veel stille bezuinigingen kwam aan de orde, vooral SP en D66 hadden hier aandacht voor. Klassen worden groter en de kosten stijgen harder dan de bekostiging. D66 woordvoerder Paul van Meenen meldde dat "De PO-Raad wijst op een tekort dat in totaal inmiddels 200 miljoen euro per jaar bedraagt. Dat is per basisschool het halve salaris van een docent."
De PO-Raad ziet in de inbrengen van de verschillende politieke partijen een erkenning van de financiële problemen van scholen in het primair onderwijs. De volgende stap is om deze erkenning om te zetten in daden en te zorgen dat de bekostiging in lijn is met de kosten in het primair onderwijs.

Kwaliteit van leraren

Alle politieke partijen benadrukken het belang van goede leraren en kwalitatief goede lerarenopleidingen. De PO-Raad is van mening dat professionalisering van leraren en schoolleiders een zaak is van werknemers en werkgevers gezamenlijk. Goed HRM-beleid is maatwerk en moet op schoolsbestuursniveau ontwikkeld kunnen worden. Alleen dan kan de sector borg staan voor goed onderwijs van ieder kind.
De VVD en de PvdA hebben een amendement ingediend om bij de PABO-opleidingen meer aandacht te besteden aan wetenschap en techniek. Zij stellen hiervoor € 15 miljoen ter beschikking. De PO-Raad is positief over dit plan. Maar ook mét extra geld moeten we realistisch blijven: leerkrachten en leerlingen hebben al een vol programma. Het gaat er om dat we afgewogen keuzes maken en dat op schoolniveau bepaald kan worden hoe de einddoelen bereikt gaan worden.

Onderwijshuisvesting

In het regeerakkoord staat opgenomen dat de onderbesteding van gemeenten van € 256 miljoen voor onderwijshuisvesting toegevoegd wordt aan de lumpsum van de scholen (po en vo). In het debat heeft D66 gevraagd of de verantwoordelijkheid over huisvesting wel bij de gemeenten blijft.
De staatssecretaris heeft in schriftelijke beantwoording laten weten dat de verantwoordelijkheid voor de nieuwbouw en uitbreiding van scholen in het primair onderwijs en voortgezet onderwijs bij de gemeenten liggen. De gemeente is ook (nog) verantwoordelijk voor het buitenonderhoud van scholen in het primair onderwijs. Er is een wetswijziging in voorbereiding om deze taak met het daarbij bijbehorende budget over te hevelen van de gemeenten naar de scholen.
De PO-Raad is tevreden met de duidelijkheid dat de onderbesteding van de gemeentelijke middelen voor onderwijshuisvesting rechtstreeks naar de scholen gaat, zonder dat hierbij extra taken of verantwoordelijkheden bij de schoolbesturen terecht komen. Pas na de wetswijziging komen gemeenten alleen nog in beeld bij uitbreiding en nieuwbouw.

Relevante bestanden:

Samenvatting inbrengen politieke partijen over OCW-begroting 2013