Column Leerlijnen van belang bij meer gebruik van digitaal leermateriaal

Steeds snellere ontwikkelingen van digitale communicatiemiddelen dwingen het onderwijs om na te denken over leerprocessen. Was vroeger een boek en een atlas meer dan voldoende om de wereld binnen de school te krijgen, tegenwoordig is er heel veel meer mogelijk en wenselijk. Vooral wenselijk, want in de snel digitaliserende wereld zal ook de school mee moeten. Helaas weten we maar al te goed dat dat proces erg traag, volgens velen zelfs te traag verloopt.

Door Aad van der Drift

Er wordt vaak genoeg gezegd dat er nog steeds wordt lesgegeven op een manier die in de 19e eeuw werd bedacht. Willen we de technologische veranderingen ook in het onderwijs volgen dan is het noodzakelijk daarvoor de juiste mensen op de juiste manier te laten werken met onze leerlingen.

Werk met leerlijnen bij digitaal leermateriaal

Steeds meer docenten willen gebruik maken van digitaal leermateriaal en zo de digitale wereld in de klas brengen. Voor deze, waarschijnlijk nog steeds een minderheid vormende, groep is het handig om te werken met leerlijnen. Leerlijnen kunnen ontwikkeld worden om meer samenhang en continuïteit te geven. Daarbij geldt dat leerlijnen worden gebruikt om leermiddelen te arrangeren en onderwijs via een bepaalde (vak)didactiek aan te bieden. Om een goede leerlijn uit te zetten is er een beredeneerde opbouw van tussendoelen en inhouden, leidend naar een einddoel.

Met een tablet alle informatie van de wereld in handen

Leerlijnen zijn hard nodig in een wereld waarin niet het boek maar de leerinhoud centraal komt te staan. Leerlingen die straks met een tablet de school binnenkomen, hebben in feite alle informatie van de wereld onder hun armen. Voor het onderwijs is het dan de uitdaging hierin zodanig structuur te brengen dat er van basisschool tot en met universiteit structuur is.

Wijs de leerlingen de weg

Structuur is echter wat anders dan regelmaat en orde. Leerlingen die steeds onafhankelijker gaan werken van plaats en tijd kunnen makkelijk verdwalen. Leerkrachten en docenten zullen altijd nodig zijn om op de menselijke manier de juiste route te helpen afleggen.

De didactische ondersteuners van de toekomst krijgen hun informatie van professionals die de individuele leerling op maat van een wegwijzer kan voorzien.

Heldere leerlijnen nodig

Om dat laatste te realiseren is een heldere leerlijn nodig. Zowel de leerkracht als de leerling weet op die manier uiteindelijk welke kant die op moet. Het is dan ook mogelijk voor een docent om onderwijs te geven, aangepast aan het niveau van de leerling. Dit kan bijvoorbeeld door toetsing van de tussendoelen. Op diverse websites is erg veel informatie te vinden over doel en opzet van leerlijnen. Vooral de Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) speelt hierin een belangrijke rol. Voor verdere verdieping beveel ik onderstaande links aan.

Links


• Leerlijnscan is een digitale scan voor directie en middenmanagers om aan de slag te gaan met doorlopende leerlijnen. Met de scan kun je voor jouw school de doorlopende leerlijn in beeld brengen.

• Met TULE biedt SLO scholen/leerkrachten een beeld van wat er onder de globale kerndoelen verstaan kan worden. Het geeft zicht op de manier waarop bij ieder kerndoel de inhouden (kennis en vaardigheden) en activiteiten (van kinderen en leraren) kunnen worden verkaveld over de groepen 1 tot en met 8.

• Met de website Leerlijnwijzer (voor primair onderwijs en voor voortgezet onderwijs) kan een school onderzoeken in hoeverre er sprake is van doorlopende leerlijnen. Het instrument helpt het gesprek rond dit thema op gang te brengen en daadwerkelijk aan de slag te gaan met doorlopende leerlijnen.

• Hoe leerlijnen gebruiken bij de inzet van digitaal leermateriaal in uw onderwijs (primair onderwijs/vo/mbo) is in 8 filmpjes te bekijken bij Kennisnet. Leerkrachten uit het basisonderwijs en docenten uit het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs hebben de demo-omgeving getest en hun feedback gegeven. Tevens vind je op deze site ook veel rapporten over leerlijnen.


Aad van der Drift (docent Informatica, Aardrijkskunde en Maatschappijleer) is ict-coördinator op het Zernike College te Groningen en verantwoordelijk voor de implementatie van ict aldaar. Tevens adviseert hij scholen en instellingen over de op- en uitbouw van internet gerelateerde activiteiten, zoals ict-beleidsplannen, websites, mail en cloud computing. Zie avddrift.it.