Worden onze leerlingen straks allemaal ‘knowmads’?

John Moravec (auteur, onderwijsfuturoloog en hoogleraar aan de University of Minnesota USA) opende onlangs de tweede dag van de IPON. Onder de titel ‘Redesigning the future of education in Knowmad Society: our next steps’ nam Moravec de bezoekers mee op een reis door de tijd. Binnen een half uur bracht hij in herinnering hoe de samenleving er vroeger uit zag en hoe het onderwijs mensen hierop voorbereidde. Maar Moravec blikte ook vooruit naar de toekomst en hoe het onderwijs hierop zou moeten inspelen.

Inspiratoren
Moravec startte met het noemen van een paar namen die bij iedereen bekend zijn; Steve jobs, Bill Gates en Woody Allen. Wat hebben zij gemeen? Zij zijn allemaal drop outs van school, maar het is hen desondanks zeer goed gelukt succesvol te worden in de maatschappij. Het antwoord op de vraag hoe dat mogelijk is ligt volgens Moravec in het feit dat onze maatschappij zich steeds meer ontwikkelt naar een innovatiemaatschappij, waarbij creativiteit van groot belang is.

Onderwijs 1.0
Tijdens de industriële periode werd er onderwijs 1.0 gegeven, zoals Moravec het noemt. Dit onderwijs bereidde leerlingen voor op vooraf vastgesteld werk. Het leverde goede fabrieksarbeiders en overheidsbureaucraten op. De leraar vertelde je wat je moest leren, de samenleving was helder geordend, hiërarchie was belangrijk, rollen waren duidelijk gedefinieerd en iedereen wist wat er van hem verwacht werd. Beroepen werden overgeërfd van vader op zoon, dit alles leverde een maatschappij op met vaste verwachtingen en zekerheiden.

Kennismaatschappij
Daarna volgde de kennismaatschappij, versie 2.0. Hierbij gaat het erom dat je informatie tot je kunt nemen en dit op de juiste manier kunt interpreteren. Er bestaat een enorme hoeveelheid aan verschillende banen. Technologie speelt een belangrijke rol in deze maatschappij, het zorgt ervoor dat mensen zich opener kunnen opstellen. Daarnaast maakt technologie het mogelijk dat het onderwijzen of aanleren niet meer voorbehouden is aan leraren. Iedereen kan een leraar worden, kijk maar naar het voorbeeld van wiki’s.

Knowmad society
3.0 is vervolgens wat Moravec Knowmad Society noemt. Deze maatschappij wordt gekenmerkt door snelle veranderingen en verregaande globalisatie. Door de snelheid waarmee veranderingen zich voltrekken, wordt het lastig te bepalen wat nu precies wat beïnvloedt of heeft veroorzaakt. Relaties worden complexer en de maatschappij zit niet meer helder in elkaar, het lijkt eerder op een bord spaghetti., about (personal) innovation.
Omdat de wereld niet meer vastgesteld wordt voor ons, is persoonlijke innovatie van belang. Deze wereld vraagt van onze leerlingen dat zij hun eigen toekomst en banen voor zichzelf ontwerpen.

Rondtrekkende kenniswerkers
Moravec verwacht dat de knowmads, de rondtrekkende kenniswerkers, 45% uit zullen gaan maken van de beroepsbevolking in 2020. Ze werken niet meer jarenlang bij één baan en zien een baan als vooral als een opdracht. Het werk dat ze doen, tijdens verschillende opeenvolgende banen, is wat betekenis voor hen heeft. Knowmads laten zich als volgt typeren, ze
• kunnen iedereen zijn, van elke leeftijd
• maken gebruik van persoonlijke kennis
• passen contextueel toe wat ze weten
• zijn gemotiveerd om samen te werken
• maken bewust gebruik van nieuwe technologieën
• delen wat ze weten
• leren, vergeten en adopteren nieuwe ideeën wanneer nodig
• gedijen goed in platte organisaties
• leren continu
• zijn niet bang om te falen

‘Innovute!’
Hoe bereiden we leerlingen voor op deze snel veranderende maatschappij? Het is volgens Moravec van belang de nadruk te leggen op soft skills. Hij noemt hierbij het ontdekken van leiderschapskwaliteiten, het leren van verantwoordelijkheid, het onderhouden van goede persoonlijke relaties en het kunnen inschatten en begrijpen van risico’s. Ten tweede is het zaak nieuwe ‘onderwijsformats’ te creeëren. Omdat we tegen het nemen van risico’s zijn in het onderwijs, nemen we geen enkel risico. 1.0 scholen kunnen geen 3.0 leerlingen opleiden, dat werkt niet.
Ten derde moeten we onze relatie tot technologie tegen het licht houden. We zien scholen te vaak als consumenten van technologieën, maar waarom worden scholen ook niet producenten en kunnen ze ook verkopen aan andere scholen?
Willen we deze stappen daadwerkelijk nemen, dan moeten we anders gaan nadenken over het onderwijs. Dan zijn revolutie en innovatie nodig. Moravec besluit zijn keynote dan ook met de oproep: Innovute!

John Moravec’s boek Knowmad Society is gratis in verschillende formaten te downloaden of digitaal te lezen.