Hoogleraren verbijsterd over examen Nederlands

Hoogleraren Nederlands van alle universiteiten vinden het eindexamen Nederlands beneden de maat en inhoudsloos. Het examen draagt op geen enkele wijze bij aan de kennis van taal of taalvaardigheid. Dat schrijven de hoogleraren maandag in een brief aan de Tweede Kamer.

Het vak moet volgens hen over literatuur, cultuur en lees- en schrijfvaardigheid gaan. Nu is het examen vooral 'een kunstje examen doen'.

Het examen Nederlands op vwo, havo en vmbo toetst in de huidige vorm geen zinvolle kennis, aldus de hoogleraren. Het eindexamen is alleen te maken 'door alle kritische vaardigheden uit te schakelen'. Daarom is een ingrijpende herziening van het examen en dus het schoolvak hard nodig, schrijven ze.

'Maat is vol'
Er is al jaren kritiek op het examen, maar dit jaar spande de kroon. 'De maat is vol', zegt Marc van Oostendorp, hoogleraar aan de Universiteit Leiden en het Meertens Instituut en een van de initiatiefnemers van de brief en petitie. Bij het bekijken van de examens dit jaar was de hoogleraar eerst 'verbaasd' en uiteindelijk zelfs 'verbijsterd'.

Bij het vwo-examen signaleerde Van Oostendorp talloze onduidelijke meerkeuzevragen waarop verschillende antwoorden mogelijk waren. 'Tot overmaat van ramp wordt er expliciet vermeld dat spelling en grammatica niet mogen worden beoordeeld in de open vragen.'

'Stel je voor dat je bij het wiskunde-examen alleen maar hoefde te kiezen tussen A is 9, B is 10, C is 88 en D is 1, zonder uit te leggen hoe je aan je antwoord komt. Dat zou iedereen bizar vinden. Nou, zo gaat dat nu met Nederlands.'

Kritische geest
Docenten Nederlands zijn het roerend met de hoogleraren eens. Op het examen wordt een trucje getoetst en geen lees- en argumentatievaardigheid. 'Dat vertel ik mijn leerlingen ook, schakel je kritische geest uit en kijk wat ze willen horen', zegt docent en voorzitter van de beroepsvereniging Levende Talen Klaas Heemskerk

Zowel hoogleraren als docenten maken zich grote zorgen. Zeker nu taalonderwijs sinds enige jaren de hoogste prioriteit heeft volgens het ministerie van Onderwijs.

Commotie
Over het vwo-examen ontstond twee weken terug grote commotie omdat bij veel vragen meerdere antwoorden mogelijk bleken. Zowel leerlingen, leraren Nederlands als hoogleraren mengden zich in de discussie. Er waren zelfs vragen waarbij, met een beetje goede wil, elk antwoord te beargumenteren viel. Een kwart van alle leerlingen diende een klacht in bij het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS).

Een kritische docente benaderde het verantwoordelijke College voor Examens (CvE), vertelt hoogleraar Van Oostendorp. 'Zij kreeg te horen dat haar twijfel meer zei over haar onvermogen als docent dan over het examen.'

Inhoud
Docent Heemskerk legt de schuld niet bij het CvE of het Cito. 'Zij voeren slechts uit wat het ministerie wil.' Dat zegt ook de woordvoerder van het CvE. 'De inhoud van het examenprogramma is de verantwoordelijkheid van de minister. Onze opdracht is leesvaardigheid te toetsen, dat doen we.'

Volgens de woordvoerder is de constructie van examens 'niet eenvoudig'. 'De reacties laten zien dat het menig deskundige bezighoudt.' Het ministerie wil nog niet reageren omdat het de inhoud van de brief nog niet kent.