Jongeren ervaren het vaakst stress door school

Jongeren ervaren het vaakst stress door school en niet door social media, dat zegt UNICEF op basis van een vandaag gepubliceerd rapport Geluk onder Druk. Het rapport geeft nieuwe inzichten over het mentaal welzijn van jongeren van 10 tot 18 jaar in Nederland. Nooit eerder is zo een grootschalig onderzoek verricht naar stressfactoren onder jongeren.

'Met name volwassenen denken vaak dat jongeren vooral stress hebben van social media, maar uit ons onderzoek blijkt het tegendeel: schoolwerk is de grootste stressfactor. Daarom is het zo belangrijk dat we jongeren zelf om hun mening vragen,' aldus Suzanne Laszlo, directeur UNICEF Nederland.

De ervaren schooldruk is voor jongeren de afgelopen jaren sterk toegenomen. Naarmate deze druk groter wordt, ondervinden jongeren meer emotionele problemen en minder levenstevredenheid. Van alle stressfactoren ervaren 1 op de 4 jongeren het vaakst stress door school. 1 op de 3 scholieren kampt met druk om te voldoen aan verwachtingen van zichzelf of van anderen. Ook zegt 1 op de 10 jongeren onvoldoende vrije tijd te hebben. Slechts 2 procent ondervindt stress door social media.

De meeste jongeren zitten goed in hun vel. Maar er zijn grote verschillen tussen groepen jongeren. Zo hebben meisjes eerder een negatievere uitkomst op levenstevredenheid, emotionele problemen en druk door schoolwerk dan jongens. Ook zijn jongeren met een hoger opleidingsniveau kwetsbaarder voor druk door school en verwachtingen van anderen dan jongeren met een lager opleidingsniveau. Tegelijkertijd ervaren meisjes, jongeren met een migratieachtergrond en jongeren uit een gebroken gezin minder sociale steun, wat hen juist zou kunnen helpen om beter met stress en emotionele problemen om te gaan.

Ook blijkt dat meer steun van vaders en leerkrachten kan helpen om de schooldruk van jongeren te verlagen. Jongeren geven aan dat het hebben van voldoende vrije tijd, veel sporten en bewegen, goede persoonlijke ontwikkeling en steun uit de omgeving nodig zijn om met moeilijke situaties om te gaan. De jongeren in dit onderzoek hebben ook een duidelijk advies voor elkaar: zoek niet steeds méér in het leven, heb respect voor elkaar, accepteer minder fijne dingen, blijf positief en vraag hulp.

Met dit onderzoek wil UNICEF het mentaal welzijn van jongeren in Nederland versterken. Daarvoor is de mening en beleving van jongeren essentieel. 'Juist in coronatijd is het mentaal welzijn van jongeren relevanter dan ooit,' zegt Laszlo. 'Jongeren hebben mentaal last van de crisis, daarom moeten we extra alert zijn op hoe het met hen gaat. Het onderwijs speelt daarin een grote rol.'

Op basis van het onderzoek adviseert UNICEF het ontwikkelen van sociaal emotionele vaardigheden van jongeren, zowel thuis als op school. Daarnaast pleit UNICEF voor een verlaging van de schooldruk, een schoolklimaat waar leerlingen gezien worden, zichzelf kunnen zijn en hulp kunnen vragen en voor meer dialoog tussen volwassenen en jongeren om meer inzicht in hun leefwereld te krijgen.

Het onderzoek is in opdracht van UNICEF uitgevoerd door het Trimbos-Instituut samen met Universiteit Utrecht en Stichting Alexander tussen december 2018 en mei 2020. Een stuurgroep van jongeren hield de onderzoekers scherp en dacht mee over onderzoeksvragen, onderzoeksmethodes en de uiteindelijke aanbevelingen. Aanleiding voor het onderzoek waren de signalen die UNICEF krijgt dat jongeren mentaal onder druk staan.