Werkdruk in het basisonderwijs moet omlaag

Breng meer focus aan in de werkzaamheden van leraren én investeer in meer handen in en om de klas. Dat adviseert de Onderwijsraad in het advies Tijd voor focus. De raad constateert dat er te veel verantwoordelijkheden op de schouders van individuele leraren liggen. Daardoor komen leraren basisonderwijs niet meer toe aan de kern van hun vak: het geven en ontwikkelen van onderwijs. Dat gaat ten koste van de kwaliteit van het onderwijs. De Onderwijsraad brengt dit advies uit op verzoek van de Tweede Kamer.

Edith Hooge, voorzitter van de Onderwijsraad: “Ook toen er nog geen sprake was van corona, was de hoge werkdruk in het basisonderwijs al zorgelijk. In de context van lerarentekorten en signalen van dalende onderwijskwaliteit is het belangrijk om meer focus aan te brengen in het werk van basisschoolleraren en zo de vicieuze cirkel van werkdruk en lerarentekort te keren.”

Meer focus op geven en ontwikkelen van onderwijs
De werkdruk kan voor een deel worden verlaagd door meer focus aan te brengen in het werk van leraren, zodat zij zich kunnen richten op de kern van hun vak: het geven en ontwikkelen van onderwijs. Het is niet alleen aan leraren om prioriteit aan te brengen in hun werk en de werkdruk te beheersen; het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van leraren, schoolleiders en schoolbestuurders. Leraren kunnen samen met schoolleiders en schoolbesturen in beeld brengen wat nodig is voor goed onderwijs, hoeveel tijd dat kost en wie de uitvoering op zich nemen.

De raad adviseert het idee los te laten dat één leraar alle activiteiten voor een groep moet verzorgen. Er kan meer gedifferentieerd worden in wie wat doet en er kan beter gebruik worden gemaakt van de expertise van ondersteunende professionals zoals onderwijsassistenten, vakleerkrachten en andere specialisten. Schoolleiders en -bestuurders hebben een belangrijke rol om samenhang en focus van werkzaamheden te bewaken en als brug en buffer tussen school en buitenwereld te gaan staan.

En investeer in meer menskracht
Het beter afbakenen van werkzaamheden is niet genoeg. Het gemiddelde aantal lesuren van leraren moet ook omlaag. De vrijgekomen tijd kunnen leraren besteden aan het ontwikkelen van onderwijs. Dit betekent dat er per saldo meer mensen nodig zijn in en om de klas. In de eerste plaats om de lessen te helpen verzorgen, maar ook om andere taken van leraren over te nemen. Dit vraagt om extra geld vanuit de rijksoverheid. De raad adviseert dan ook de rijksbekostiging structureel te verhogen, zodat scholen meer mensen kunnen aantrekken.

Oorzaak werkdruk: meer en zwaardere verantwoordelijkheden
In de afgelopen decennia hebben leraren en scholen steeds meer verantwoordelijkheden gekregen. Van het basisonderwijs wordt veel meer verwacht dan de overdracht van de kernvakken. Kerndoelen zijn in inhoud omvangrijker geworden, scholen hebben pedagogische opdrachten en bieden extra ondersteuning bij onderwijsachterstanden en voor leerlingen met een beperking. Deze verantwoordelijkheden zijn ook zwaarder gaan wegen. Van leraren en scholen wordt verwacht dat zij zich meer en beter verantwoorden. Dit brengt meer werk en administratieve lasten met zich mee.

Meer informatie