Hoe massaal wordt het onderwijs online? MOOCs nader bekeken

Wereldwijd zetten meer en meer universiteiten verzamelingen colleges online, zoals bijvoorbeeld Harvard en MIT. Bij Stanford was het al mogelijk Artificial Intelligence te studeren. Nederland blijft niet achter; Leiden, Delft en sinds kort ook de UvA breiden hun aanbod uit met onderwijs in de vorm van MOOCs. MOOC staat voor Massive Open Online Course. Wat typeert MOOCs en waarom zijn de verwachtingen rondom deze vorm van onderwijs zo hooggespannen?

Wanneer is online onderwijs een MOOC?
Bij het verschijnsel MOOCs valt vooral op dat ze open toegankelijk zijn. Dat wil zeggen dat je een MOOC gratis kunt volgen en dat er geen specifieke vooropleiding vereist is. Daarnaast zijn ze massaal, denk aan honderden of duizenden studenten die in eenzelfde periode dezelfde colleges online volgen. Traditioneel aan de MOOC is dan weer de vooraf geplande inhoud met vaste wekelijkse onderwerpen.
Hoe massaal MOOCs kunnen worden laat de eerder genoemde course in Artificial Intelligence van Stanford zien. Deze trok zonder veel wervingsactiviteiten naar verluidt maar liefst 160.000 deelnemers. Het open en massale karakter van MOOCs geven meteen het verschil aan met vormen van afstandsleren of het volgen van opleidingen bij instituten als bijvoorbeeld de LOI.

Hoe snel gaat deze ontwikkeling?
Onderzoeksbureau Gartner brengt opkomende onderwijstechnologieën in kaart en voorspelt de snelheid waarmee deze zich ontwikkelen. MOOCs bevinden zich volgens Gartner’s Hype cycle for Education momenteel in de fase van sterk stijgende verwachtingen. Gartner verwacht dat MOOCs tussen de komende 2 en 5 jaar op grote schaal geadopteerd zullen zijn, dat wil zeggen een ‘marktpenetratie’ van 50%.
Het Horizon Report over het hoger onderwijs van New Media Consortium gaat nog verder en ziet de MOOCs zelfs binnen een jaar een gebruikelijk onderdeel van het onderwijsaanbod vormen.
Interessant is de vraag of, wanneer en met welke snelheid ook andere sectoren naast het hoger onderwijs met MOOCs gaan experimenteren. Waarschijnlijk niet meteen in het primair onderwijs, maar je kunt je best voorstellen dat mbo’s MOOCs ook gaan ontdekken.

Hoge verwachtingen
Karl Dittrich en Anka Mulder spraken in nrc.next van 28 maart jl. de verwachting uit dat MOOCs het startschot vormen van een grote versnelling in online onderwijs. Zij zijn respectievelijk voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Universiteiten (VSNU) en president van het internationale OpenCourseWare Consortium. Dittrich en Mulder zien MOOCs als een ontwikkeling die essentieel is voor de kenniseconomie en pleiten voor een breed aanbod vanuit de Nederlandse universiteiten.
Zij geven hier drie redenen voor. Ten eerste stellen zij dat het traditionele deeltijdonderwijs in Nederland niet heeft gewerkt en zien online onderwijs als een flexibel alternatief. Daarnaast vinden Dittrich en Mulder dat online onderwijs buitenlands talent naar Nederland trekt en ons land economisch beter op de kaart zet. Ten derde stellen zij zelfs dat het online onderwijs tot betere kwaliteit zou leiden. Vanwege de extreme zichtbaarheid van het onderwijs is daarmee ook meteen de kwaliteit (of het gebrek hieraan) volledig zichtbaar voor iedereen waardoor online onderwijs tot een “enorme kwaliteitsverbetering” zal leiden.

Waarom een MOOC?
Wat kunnen MOOCs betekenen voor de instellingen? Het aanbieden van MOOCs vraagt om een open, transparante houding vanuit de instelling. Colleges, speciaal gemaakt voor de MOOC, worden letterlijk op YouTube geplaatst.
Dit betekent ook meteen een mooie manier om je onderwijs te afficheren. De marketing rondom MOOCs verloopt op dit moment voornamelijk via sociale netwerken. Je kunt je natuurlijk afvragen of dat zo blijft wanneer ze gemeengoed zijn geworden, maar op dit moment ‘verkopen’ de MOOCs zichzelf. De potentiële studenten bevinden zich over de hele wereld, MOOCs kunnen ervoor zorgen dat je met je universiteit (of misschien wel met je land) jezelf op de internationale kenniskaart plaatst.
Ten derde een aspect dat vanuit het oogpunt van meten en learning analytics interessant is. De grote hoeveelheden studiedata die de MOOCs opleveren, bieden kansen voor de instellingen om het onderwijs en leergedrag van de MOOC-studenten nader te onderzoeken.

Voor de student
De voordelen voor de student zijn helder. In je eigen tijd, achter je eigen laptop of tablet gratis colleges volgen. Desnoods colleges van een universiteit aan de andere kant van de wereld, want dat is bij een MOOC geen enkele belemmering.
Je kunt je als student verdiepen in een onderwerp, zonder dat je meteen een volledige studie hoeft te beginnen. MOOCs zouden wat mij betreft een mooie rol kunnen spelen in het tegengaan van uitval vanwege een verkeerde studiekeuze. Volg voor het starten van je opleiding of studie één of enkele MOOCs die jouw interesse hebben en je krijgt een aardige indruk van de inhoud van de studie. Beter dan de indruk die je lijkt me opdoet via een website, folder of bezoek aan een open dag.

Hoe het als student is om via een MOOC te studeren probeer ik in een volgend blogbericht te beantwoorden. Momenteel volg ik de MOOC Introduction to Communication Science van de UvA en kan dus uit eerste hand ervaringen delen.

Wil je ondertussen meer weten over MOOCs? Beluister de podcasts van talks over MOOCs tijdens de onlangs gehouden SXSWedu conferentie.