Stille ontslaggolf treft vooral oudere leraren

Een stille ontslaggolf lijkt vooral oudere leraren te treffen. Vakbond CNV ziet het aantal 58-plussers dat ondersteuning vraagt bij ontslag sinds 2010 vervijfvoudigen. 'De afrekencultuur is het onderwijs binnengekomen', schreef de vakbond onlangs.

Ook onderwijsvakbond AOb herkent het beeld van de ontslagen oudere leerkracht. 'Bij zo'n 75 procent van de ontslagzaken die ik behandel, gaat het om iemand van boven de 55', zegt AOb-advocaat Frans Lathouwers. 'Ouderen zitten nu eenmaal wat hoger in de salariaire boom.' Toch geven maar weinig oudere leraren ruchtbaarheid aan hun ervaringen, uit angst dat dit hun ontslagprocedure bemoeilijkt.

Uit gesprekken met leraren en de vakbond blijkt dat leeftijd zelden expliciet wordt genoemd als reden voor ontslag. Maar zodra een leraar in diskrediet is geraakt, komt deze onder een vergrootglas te liggen, zegt Wanne Ho, jurist bij CNV Onderwijs. Zo vertelt een 'met tegenzin gepensioneerde' middelbareschoollerares (63) hoe zij botste met haar nieuwe rector: 'Hij beschuldigde mij ervan dat de sectie door mijn schuld niet goed functioneerde en mensen afhaakten. Dat ik probeerde hem pootje te lichten.' Ho: 'Wij noemen dat 'vermurwen': de leraar krijgt bijvoorbeeld plotseling andere taken of hogere eisen opgelegd waaraan hij of zij onmogelijk kan voldoen.'

Moeilijk om algemene conclusies te trekken
Toch blijft het moeilijk om algemene conclusies te trekken op basis van dit soort incidenten, vindt Paul Rosenmöller, voorzitter van de VO-raad, de vereniging van schoolbesturen in het voortgezet onderwijs. 'De cijfers van de vakbond gaan over een heel klein deel van de tienduizenden mensen die werkzaam zijn in het voortgezet onderwijs.' Hij herinnert de vakbonden eraan dat zij zich een aantal jaren geleden juist sterk hebben gemaakt voor de invoering van het functioneringsgesprek in het onderwijs. 'Dat zou een verklaring kunnen zijn voor de toename die zij waarnemen.'

Er zijn meer signalen die erop wijzen dat ontslag nabij is. Zoals overplaatsing naar andere onderwijsniveaus of schoollocaties. Een op non-actief gestelde leraar Nederlands (58): 'Ik had altijd voor havo/vwo-klassen gestaan. Maar na een reorganisatie werd ik overgeplaatst naar de afdeling waar vooral aandachtsleerlingen zitten. De overgang naar zo'n specifieke doelgroep is moeilijk, maar toch werd ik meteen streng afgerekend op fouten.'

Juridisch weinig aan te merken op overplaatsing
'Als leraar heb je geen aanstelling bij een school, maar bij een bestuur', zegt AOb-jurist Lathouwers over deze overplaatsingen. 'Besturen hebben vaak meer scholen onder hun hoede. Juridisch is er daarom weinig aan te merken op een overplaatsing, ook al is het een manier om de leraar te bewegen met pensioen te gaan.'

Na een klacht over een leraar krijgt deze soms een verbeteringstraject opgelegd. 'In een half jaar tijd kwamen twee mensen bij mijn lessen zitten', vertelt de leraar Nederlands. 'Na drie bezoeken was de conclusie dat ik niet goed functioneerde.'

'Wij noemen dat 'aftesten'', zegt Lathouwers. 'De school neemt een bureau in de arm dat gaat onderzoeken of de leraar wel geschikt is voor zijn of haar vak. Vaak betekent dat vooral dat moet worden aangetoond dat de leraar ongeschikt is.'