Hoe zit het met de Cito Eindtoets na 2015?

Er is veel veranderd in het toetslandschap op de basisschool, en dan met name rond de Cito-toets in groep 8. Politiek gezien is er lange tijd discussie geweest over het al dan niet verplichten van een eindtoets. In 2015 was de kogel door de kerk: alle kinderen in groep 8 maken verplicht een Eindtoets. Betekent dit een verschuiving van het onderwijs? Wat zijn de voordelen van de Cito oefenen nu deze wijziging geldt? En, nog belangrijker, wat betekent het voor ouders als zij hun kinderen willen aanmelden voor het voortgezet onderwijs?

Nieuwe wet verplicht een Eindtoets
Een ruime meerderheid van de Eerste Kamer stemde op dinsdag 10 december 2013 in met wetsvoorstel dat alle kinderen in groep 8 verplicht een eindtoets te maken, voordat ze de basisschool verlaten. Die Eindtoets, zo bleek later, hoeft niet persé de bekende eindtoets van Cito te zijn. De wet is ingegaan in 2015. In 2015 werd de Eindtoets ook voor het eerst verplaatst van februari naar april. Dit heeft de nodige consequenties gehad met betrekking tot adviezen en plaatsing op het voortgezet onderwijs, namelijk:

- Kinderen werden al op het voortgezet onderwijs aangemeld én geplaatst, zonder dat er een Eindtoets- of Cito-score was;
- De leerkrachten bepaalden het advies voor het niveau voortgezet onderwijs;
- Een hogere score kon wel leiden naar een hogere plaatsing;
- Een lagere score leidde niet naar een lagere plaatsing.

Waarom pas in april?
De Eindtoets werd dit jaar naar april verschoven. Daar zijn meerdere redenen voor te geven. De voornaamste reden is dat het Cito leerlingvolgsysteem (en Cito is nog altijd marktleider op het gebied van Eindtoetsen, ondanks de vrije keuze die scholen hebben) op veel scholen wordt gebruikt en jaarlijks twee keer toetst, namelijk medio (december/ januari) en eind (mei/ juni). De verschuiving van februari naar april komt overeen met de eindtoets. Deze kan in april gedaan worden en dan is er nog tijd over om anders te beslissen over het schooladvies, mocht de score daarom vragen.
Een andere belangrijke reden is dat kinderen in groep 8 normaal tot januari onderwijs volgen, dan de Cito-toets hebben en vervolgens enkele maanden in een grijs middengebied zwerven. Want wat wordt er nog geleerd als de Cito toch al is gedaan? En waarom zouden kinderen nog gemotiveerd zijn? Een bekend probleem onder leerkrachten van groep 8, waar nu ook – indirect – gehoor aan is gegeven.

Het verleggen naar april levert dus ook meer ruimte in het onderwijs op, waardoor de leerkracht in groep 8 rustiger door de methode kan werken en niet hoeft te haasten om alles in februari al onderwezen te hebben.

Schooladvies en hogere of lagere Cito-score
Opvallend in 2015 was het feit dat de Cito-score pas veel later bekend was dan de deadline voor het aanmelden voor het voortgezet onderwijs. Landelijk gezien werd maart aangehouden als de maand waarin kinderen moesten worden aangemeld. De Cito-toets of Eindtoets was toen nog helemaal niet afgenomen.
Die gebeurde pas in april en de score volgde in mei.

Toen konden er twee dingen gebeuren: de score kwam overeen met het schooladvies of de score kwam niet overeen.
In het geval van een lagere score op de Eindtoets gebeurde er niets. Een leerling die van de leerkracht het advies vmbo-tl had gekregen en vmbo-bbl scoorde, bleef gewoon aangemeld op vmbo-tl. Andersom ging die vlieger niet op. Wie vmbo-tl advies kreeg en havo scoorde, kon opnieuw advies krijgen en inderdaad naar de havo gaan, in een havo/vwo-klas. Een groot verschil.

Die gang van zaken heeft tot veel onduidelijkheid en twijfel geleid. Ouders die zich niet konden vinden in het schooladvies van de leerkracht gingen bijvoorbeeld de Cito oefenen met hun kind, om tot een hogere score uit te komen. Maar hoe reëel is zo’n score dan nog? Want zegt een momentopname van de Cito, waarvoor heel hard geoefend is, net zoveel als een loopbaan van acht jaar basisonderwijs? Die discussie wordt momenteel in veel scholen gevoerd. Toch lijkt er weinig aan te doen.

Veel vragen
Hoewel het schooljaar 2014-2015 achter ons ligt en deze leerlingen de komende weken het voortgezet onderwijs in zullen stromen, zijn er nog veel vragen en onduidelijkheden over het huidige schooljaar. Wat in elk geval wel duidelijk is, is dat de papieren versie van de eindtoets 2015-2016 wordt afgenomen op dinsdag 19, woensdag 20 en donderdag 21 april 2016. De digitale versie wordt afgenomen van vrijdag 15 april tot en met vrijdag 29 april 2016. Het inhaalmoment vindt plaats tussen 25 april en 27 mei 2016.

Wat betreft de aanmeldingen voor het voortgezet onderwijs: die worden weer rond maart verwacht.