Werkdruk Onderwijs Onnodig Hoog

Al jaren wordt er geklaagd over de toename van de werkdruk in het onderwijs. Iets waar een buitenstaander geen bal van snapt, want in het onderwijs heb je toch al zoveel vakantie? En dan ook nog de woensdagmiddag vrij, wat zeuren die leraren nou toch over hoge werkdruk.

Werkdruk onderwijs onnodig hoog
Zo vlak voor de vakantie is het goed om bij dit al jarenlang bestaande probleem stil te staan. Deskundigen stellen dat de hoge werkdruk vooral komt door de oceaan van vakantiedagen. Al het werk moet gedaan worden in een te korte periode. Ook zou de duur van de werkdag te kort zijn. Of met andere woorden : onderwijsgevenden moeten niet zeuren, ze zijn daar zelf de oorzaak van.

40-Urige werkweek dwangmiddel
Nu hebben de vakbonden en de PO-raad de voorbije maanden niet stil gezeten. Zij vinden dat de werkdruk onderwijs beheerst moet worden. Daarom hebben deze wijze mensen besloten dat er een aanvulling moet komen op de nieuwe cao. Dé oplossing voor de te hoge werkdruk is, dat we afstappen van de normjaartaak en de 40-urige werkweek weer invoeren. De werkweek moet dan bestaan uit vijf dagen van acht uur. Op die dagen geef je les, bereid je de lessen voor, doe je correctiewerk, heb je overleg met je collega’s, voer je oudergesprekken en doe je verder alle andere taken. Daarnaast werk je in die 40 uren per week ook aan deskundigheidsbevordering en werk je aan je professionele ontwikkeling. En lukt dat niet binnen de gestelde tijd, dan is het tijd voor een teamgesprek. Maar behoort dit teamgesprek dan ook tot werktijd? Of leidt dat ook weer tot een hogere werkdruk?

Werkdruk onderwijs met schijnoplossing
Ik krijg een benauwd gevoel als ik dergelijke oplossingen voor dit probleem lees. Dan heb ik het idee dat bureaugeleerden en politici een oplossing bedenken voor iets, waar ze totaal geen weet van hebben. Dat is niet alleen bedroevend, maar ook respectloos naar al die hardwerkende onderwijsgevenden. Of zou dit nieuwe model bedoeld zijn om degenen (vaak een zeer klein percentage) die de kantjes er van aflopen? Dan lijkt mij zo’n oplossing een zwaktebod. Als er één leerling in onze klas zit, die er met de pet naar gooit, geven we dan de hele groep extra werk, of straf? Nee, toch.

De beste oplossing is serieus wat te doen aan de ongebreidelde groei van onder andere:
• te veel en te lang vergaderen om het vergaderen
• een toename van administratieve taken door de hele toets batterijen waar we zo dol op zijn in het onderwijs, of alleen de inspectie?
• de groepsbesprekingen, het bouwoverleg en dergelijke
• het schrijven van groepsplannen en handelingsplannen
• de vele gesprekken met ouders
• de toename van differentiatie in je klas als het gaat om passend onderwijs te realiseren in je groep
• cursussen die te weinig opbrengen en kwaliteit ontberen

Daarnaast voert de maatschappij de werkdruk onderwijs nog verder op:
• extra aandacht voor aanvullingen in het lesprogramma
• alle kinderen insmeren als de zon schijnt
• Engels als tweede taal, terwijl we al moeite hebben met de eigen taal
• Koningsspelen, Avondvierdaagse, schoolbezoeken, cultuuropvoeding, etcetera
Deze lijst zou nog flink aangevuld kunnen worden. Maar dat zou te ver voeren.

Hete zomer en herfst
De voorbije weken hebben directeuren met allerlei wiskundige modellen berekend wat de 40-urige werkweek en voor mensen met een kleinere baan evenredig gaat betekenen. Als het goed is, hebben de directeuren met alle personeelsleden een persoonlijk gesprek gevoerd, zodat elk teamlid weet wat de gevolgen voor hem of haar betekenen. Hopelijk gebeurt het dan niet in de nieuwe cursus dat een collega op donderdagmiddag tegen zijn of haar directeur zegt: “Het spijt me, maar mijn 40 uren zitten er op. Ik zie u maandag weer!”
Daarbij zijn of haar leidinggevende verbijsterd achterlatend in een lege gang. Want, dat staat ook in de aanvulling op de cao, teveel gewerkte uren moeten gecompenseerd worden. Of in geld (maar dat is vaak al op), of in vrije uren. Minder werkdruk onderwijs? Een hete zomer hoort bij juli en augustus. Maar ik verwacht ook een hete herfst, als er zo gewerkt moet gaan worden.

Sapere aude*
Advies aan alle directeuren: bescherm je personeel tegen teveel (onnodige en/of overbodige taken), laat ze zich vooral richten op het primaire proces: onderwijsgevende willen graag goed lesgeven en fris en ontspannen voor de kinderen staan, die hen worden toe vertrouwd. Geef teamleden die ruimte en verantwoordelijkheid (terug). Dat betaalt zich dubbel en dwars terug.
*) = Latijns voor: "Heb de moed om verstandig te zijn!"

Door: Peter van Heiningen ©2015