Rookvrije schoolpleinen: kwestie van strikte handhaving

Het welslagen van een rookvrij schoolterrein hangt sterk af van hoe het wordt ingevoerd. Door strikte handhaving maak je het scholieren makkelijker om niet te roken en wordt niet-roken als sociale norm versterkt. Strikte handhaving betekent: maak geen enkele uitzondering, voor niemand, inclusief het personeel, ook rondom de school, en met betrekking tot alle tabaksproducten. Dat concludeert Andrea Rozema in haar proefschrift Schools as Smoke-free Zones waarop ze op 23 maart 2018 promoveert aan Tilburg University. Actueel, nadat de Tweede Kamer in 2016 instemde met een voorstel om alle schoolterreinen volledig rookvrij te maken.

In 2012 lanceerde het Longfonds reeds het project Rookvrije Schoolterreinen. Vervolgens startte Tilburg University in het najaar van 2013 een groot (promotie)onderzoek naar de implementatie en de effecten van een rookvrij schoolterrein. De publicatie van Andrea Rozema is de eerste in Nederland naar rookvrije schoolterreinen.

Belemmeringen bij implementatie
Het aantal scholen dat een rookvrij schoolterrein invoerde lag in 2016 op zo’n 53 procent. Roken op schoolterreinen is per 2020 wettelijk verboden. De promovenda onderzocht wat een rookvrij schoolterrein precies inhoudt, wat scholen ervan weerhoudt om een rookvrij schoolterrein in te voeren, en hoe de invoering verloopt. En als scholen rookvrij zijn, hoe handhaaf je dat dan? En wat is het effect op het rookgedrag van jongeren?

Rozema toont aan dat implementatie van een rookvrij schoolterrein haalbaar is, maar dat er belemmerende en bevorderende factoren zijn waar scholen rekening mee moeten houden, zoals het nemen van voldoende voorbereidingstijd, het betrekken van en goed communiceren met belangrijke stakeholders, en het realiseren van de handhaving. Hoewel niet wordt aangetoond dat een rookvrij schoolterrein kan beschermen tegen het beginnen met roken, beschermt een rookvrij schoolterrein in ieder geval tegen de blootstelling van jongeren aan rook van derden.

Randvoorwaarden voor handhaving
De impact van een rookvrij schoolterrein lijkt af te hangen van hoe het wordt ingevoerd. Strikte handhaving, geen enkele uitzondering maken, op alle gebieden, ook net buiten het hek, voor iedereen dus ook het personeel en voor alle tabaksproducten. Door strikt te handhaven maak je het jongeren makkelijker om niet te roken. Randvoorwaarde voor succes is dus: stel duidelijke regels waarmee een krachtige boodschap wordt afgegeven: (alle vormen van) roken is ongewenst. Daarnaast is het belangrijk dat er aanvullende wet- en regelgeving komt vanuit de overheid, zoals het verhogen van de accijns op tabaksproducten en het verminderen van het aantal verkooppunten.

23 maart: Symposium 'Op school steek je niks op'
Voorafgaand aan de verdediging wordt een symposium georganiseerd onder de titel Op school steek je niks op! Onderweg naar een rookvrije generatie, ter voorbereiding op de wetgeving van 2020. Ga hier naar het programma en de aanmeldlink. Er is een factsheet gemaakt die scholen kunnen gebruiken ter ondersteuning bij het rookvrij maken van het schoolterrein.