Spelenderwijs leert men. Dat geldt voor volwassenen, maar vooral kinderen zijn ontzettend gebaat bij spelen met verschillende soorten speelgoed. Er zijn tegenwoordig tal van spellen te vinden die je als applicatie kunt downloaden op je telefoon of laptop. Maar hoe goed deze spelletjes voor de ontwikkeling van je kind zijn, daar bestaat nog geen eenduidig antwoord op. Er wordt momenteel veel onderzoek naar gedaan, maar omdat dit soort spellen relatief nieuw zijn, laten resultaten van lange termijnonderzoek nog even op zich wachten.
Het is daarom geen slecht idee om juist het spelen met fysiek speelgoed aan te moedigen: er zijn ontzettend veel wetenschappelijke onderzoeken die aantonen dat fysiek speelgoed héél veel bij kan dragen aan de ontwikkeling van een kind. Toch is het niet altijd even gemakkelijk om erachter te komen welk speelgoed nu onder de term ‘educatief’ valt. In dit artikel vind je vier dingen om op te letten wanneer je educatief speelgoed aan wil schaffen.
1. Het speelgoed aan de vaardigheid aanpassen
De naam zegt het al: educatief speelgoed is speelgoed waarbij kinderen spelenderwijs vaardigheden aanleren. Vaak richt educatief speelgoed zich op één of maximaal twee vaardigheden. Belangrijke vaardigheden zijn:
• Motorische vaardigheden: De motoriek van kinderen blijft zich lange tijd ontwikkelen. Je kunt de motoriek onderscheiden in grove motoriek (je door de ruimte bewegen, tegen een bal aanschoppen of touwtjespringen) en fijne motoriek (schrijven, een ketting rijgen of een werkje maken van strijkkralen). Speelgoed dat de focus legt op motoriek heeft veelal te maken met het ontwikkelen van een sterke hand-oog coördinatie.
• Creativiteit: In de ontwikkelingspsychologie is er nog geen eenduidige definitie die ‘creativiteit’ omschrijft. Waar experts het wél over eens zijn is dat creativiteit een vorm is van “out of the box-denken” om problemen op te lossen. Puzzeltjes of andere spellen die een probleem voorleggen, helpen kinderen het creatieve deel van hun brein te ontwikkelen.
• Taal: De mogelijkheid om taal te leren spreken en te begrijpen is één van de belangrijkste vaardigheden die mens onderscheidt van dier. Je leert taal vooral door imitatie: kinderen herhalen wat ze om zich heen horen en door klanken binnen een bepaalde context te begrijpen leren ze op de juiste manier woorden te gebruiken. Voorlezen, taalspelletjes en muziek zijn allemaal manieren om de taalontwikkeling te stimuleren.
• Sociaal-emotionele vaardigheden: De ontwikkeling van sociale vaardigheden is heel belangrijk om succesvol op te groeien, omdat je als mens vrijwel altijd andere mensen om je heen hebt. Het is daarom belangrijk dat er aandacht wordt besteed aan hoe het kind op de juiste manier met anderen omgaat. Dit kan bijvoorbeeld door rollenspellen, spellen die samenwerking vereisen of simpelweg een bordspel met meerdere personen.
• Cognitieve vaardigheden: Cognitie is een begrip dat lastig te begrijpen is, maar simpel gezegd heeft cognitie te maken met verstand, de mogelijkheid om bewuste keuzes te maken, na te denken over de toekomst en het verleden en de mogelijkheid tot inbeelding en inleving. Geheugentrainers, fysieke spellen waar een probleem moet worden opgelost maar ook games op een spelcomputer of tablet kunnen hier goed voor zijn.
2. Kies speelgoed dat past bij het huidige ontwikkelingsstadium
Het is lastig om een speelgoed voor de juiste leeftijd te vinden. Vanaf de geboorte tot de jongvolwassenheid lopen kinderen verschillende ontwikkelingsstadia door. Als je kind fysiek of mentaal nog niet klaar is voor bepaald educatief speelgoed, dan schiet je niets op door met dit speelgoed aan de haal te gaan. Je kan bijvoorbeeld wel proberen om met je baby van negen maanden het spel ‘Memory’ te spelen, maar wat dan vooral gebeurt is dat de speelstukjes in de mond worden gestopt of door de ruimte worden gegooid.
3. Verschillende soorten educatief speelgoed
Er zijn veel verschillende soorten educatief speelgoed te verkrijgen die aansluiten bij de verschillende vaardigheden en ontwikkelstadia van je kind.
• Puzzels: Puzzels kennen zelfs je opa en oma nog uit hun kindertijd. Het is een populair speelgoed dat leuk en leerzaam blijft, in welk jaar je ook bent geboren. Puzzels dragen ontzettend veel bij aan de ontwikkeling van cognitieve vaardigheden, omdat je met verschillende losse componenten tot een ‘kloppend’ eindresultaat moet komen. Hier gebruikt je kind zijn of haar prefrontale cortex voor, het deel in het brein dat verantwoordelijk is voor cognitieve vaardigheden zoals plannen, inleven, geheugen en patronen herkennen.
• Educatieve gadgets: Omdat de technologie zich razendsnel ontwikkelt, zijn er veel leuke gadgets te vinden die je kind kan gebruiken om zich op verschillende gebieden te ontwikkelen. Wat kun je zien als een speelgoed voor scholen. Scholen gebruiken tegenwoordig regelmatig tablets en smartboards die de leerlingen helpen kennis te maken met technologieën die veel gebruikt worden in het dagelijks leven.
• Constructie- en bouwspeelgoed: Duplo, Lego, Kapla of K’NEX, knikkerbanen: allemaal is dit speelgoed dat valt onder de term ‘constructie- en bouwspeelgoed’. Dit soort spul helpt heel goed bij de ontwikkeling van het ruimtelijk inzicht en ook de fijne motoriek is er erg bij gebaat. Dit speelgoed bevat meestal ook een puzzelelement, omdat een kind door verschillende onderdelen te combineren tot een functioneel resultaat komt.
• Creatief speelgoed: Bij creatief speelgoed moet je denken aan knutselmaterialen, verf, kleurpotloden, krijtjes, stiften, scharen en meer van dit soort spulletjes. De fantasie en het inlevingsvermogen van het kind wordt dankzij dit speelgoed gestimuleerd, je leert namelijk iets uit niets te creëren. Als je erover nadenkt is het heel knap dat kinderen al vanaf jonge leeftijd in staat zijn om dit te doen. Wanneer er aandacht is voor creatie, heeft je kind hier op latere leeftijd veel baat bij. Wist je trouwens dat creatief speelgoed ook vaak wordt ingezet om de ontwikkeling van kinderen met een leerachterstand of autisme te stimuleren?
• Techniek en wetenschap: Wetenschap is een ontzettend breed begrip, er vallen dus veel verschillende soorten educatieve speelgoed onder deze term. Denk bijvoorbeeld aan het doen van experimenten met zwaartekracht, licht of magneten. Het museum Nemo is speciaal ingericht om spelenderwijs kennis te maken met verschillende gebieden binnen de wetenschap. Het stimuleert het ruimtelijk inzicht, de cognitieve vaardigheden en de motoriek.
4. Waarom het goed is om kinderen te laten spelen met educatief speelgoed
Kinderen zijn kleine leermachientjes. De hersenen van kinderen en tieners zijn ontzettend flexibel en in staat om allerlei kennis en vaardigheden op te nemen en aan te leren. Het is heel belangrijk dat er genoeg stimulatie is om kinderen te laten leren, anders heeft dit vervelende gevolgen voor de volwassenheid: veel vaardigheden kunnen op latere leeftijd niet of moeilijk aangeleerd worden. Schroom niet en maak dus absoluut gebruik van educatief speelgoed tijdens het opvoeden of doceren van kinderen.
Er zijn bij dit artikel nog geen reacties geplaatst