Wereld Niet Roken Dag staat dit jaar in het teken van het beschermen van kinderen tegen de tabaksindustrie. Iets waar de Smokefree Challenge, dé klassikale niet-roken en niet-vapen wedstrijd voor jongeren van 12 tot 14 jaar, zich al 25 jaar voor inzet. "Vapen is wel echt een probleem en we vinden het als school belangrijk de risico's van roken en vapen aan jongeren te leren", aldus Puck Eelderink van TalentStad Beroepscollege in Zwolle. De Smokefree Challenge is momenteel de enige erkende interventie voor jongeren waarvan de effectiviteit is aangetoond door middel van onderzoek.
In een peiling van het Trimbos uit 2023 antwoordde 10,2% in de leeftijdsgroep 12 -14 jaar het afgelopen jaar gevaped te hebben, 5,6% vapet maandelijks en 1,2% dagelijks. En uit een groot vierjaarlijks scholierenonderzoek blijkt dat 5% van de 12-jarigen heeft ooit gerookt. Dat percentage stijgt met de leeftijd, tot 38% onder de 16-jarigen. Veel middelbare scholen willen graag helpen voorkomen dat eerste- en tweedeklassers beginnen met roken en vapen. Maar hoe? Wijzen op de afschrikwekkende gevolgen van roken of vapen bij jongeren werkt niet goed, geeft onderzoek aan. Inspelen op de sociale norm is veel effectiever. Dat is precies wat de Smokefree Challenge doet. Het is een klassikale niet-roken en niet-vapen wedstrijd waarbij leerlingen van de eerste en tweede klas in het voortgezet onderwijs, met elkaar afspreken minimaal een half jaar niet te starten met roken of vapen. Als dit lukt, kunnen de klassen prijzen winnen.
Al 7000 klassen en 150.000 leerlingen deden mee
De afgelopen 25 jaar hebben ruim 7000 klassen en zo’n 150.000 leerlingen meegedaan aan de Smokefree Challenge. Waaronder de klas van docent Mark Tukker van het Alma College in Almelo: “Als school wil je natuurlijk kinderen de handvatten meegeven om nu de juiste gezonde keuzes te maken, zodat ze dat in de toekomst ook makkelijker doen.”
Aan de 25ste editie deden dit jaar 568 klassen en 80 scholen mee. Bij 78% van de klassen die de hele challenge doorliepen zijn geen leerlingen begonnen met roken of vapen. In 17% van deze klassen zijn er leerlingen gestopt met roken of vapen.
Wat de Smokefree Challenge zo effectief maakt
“Wat de Smokefree Challenge zo sterk maakt, is dat de nadruk ligt op gezond gedrag”, vertelt Simone Onrust, senior wetenschappelijk medewerker bij het Trimbos-instituut. “Hiermee wordt er gebruik gemaakt van de sociale norm. Als jongeren omgaan met andere jongeren die roken of vapen, is de kans groter dat ze dit zelf ook gaan doen. Ze willen namelijk graag bij een groep horen. De Smokefree Challenge draait dit mechanisme om. Door samen af te spreken om niet te roken, beïnvloeden zij elkaar juist op een positieve manier.”
Hoewel het aantal rokende leerlingen sterk toeneemt naarmate ze ouder worden, geldt bij 12 tot 14-jarigen nog steeds dat het merendeel niet rookt. Onder 12-jarigen rookt 95% niet. De Smokefree Challenge bevordert de gezonde sociale norm van niet roken, niet vapen en geen snus (nicotinezakjes) gebruiken. Deze Challenge is momenteel de enige erkende interventie voor jongeren waarvan de effectiviteit is aangetoond door middel van onderzoek.
Zo verloopt de Smokefree Challenge
De Smokefree Challenge start altijd in november. Alle leerlingen en de docent ondertekenen dan een handtekeningenposter waarmee ze beloven niet te gaan roken. Bij de Smokefree Challenge horen drie Smokefree-checks. De docent vult dan in de digitale monitor in hoeveel leerlingen er in de klas wel of niet roken, vapen of snus gebruiken. Bij iedere Smokefree-check is les- en videomateriaal beschikbaar dat op diverse momenten ingezet kan worden. Tussen de tweede en derde Smokefree-check starten de klassen met een creatieve opdracht waarmee ze de voordelen van niet-roken laten zien. Denk aan een video, vlog, poster, foto, rap, songtekst of gedicht. Uit alle deelnemers worden ieder jaar drie klassen gekozen die een prijs winnen.
De winnaars van deze editie
De winnaars van deze 25ste editie zijn deze week gekozen.
De eerste prijs, een dagje uit naar keuze voor de hele klas, is gewonnen door klas 2BHV van het Regius College Wilhelminalaan in Schagen. Voor hun creatieve opdracht leverden ze twee afleveringen van een podcast gemaakt over de Smokefree Challenge in.
De tweede prijs, een gezonde activiteit naar keuze voor de hele klas (suppen, klimbos) is gewonnen door klas Havo 1/3B van het Ambelt Hengeveld College in Zwolle. Voor hun creatieve opdracht leverden ze een film in waarin de 10 voordelen van niet-roken zijn verbeeld door de leerlingen.
De troostprijs voor een klas die geen creatieve opdracht heeft ingeleverd, maar wel de Smokefree Challenge tot het einde heeft volgehouden, is gewonnen door klas C1B3 van Christoffel in Breda.
Scholen kunnen zich vanaf nu aanmelden voor deelname in het nieuwe schooljaar op de website van Smokefree Challenge of via de GGD of verslavingszorginstelling in hun regio.
De Smokefree Challenge bestaat dit jaar 25 jaar. De wedstrijd wordt sinds zeven jaar uitgevoerd door het Trimbos-instituut die de actie overnam van STIVORO. In 1998 startte STIVORO de wedstrijd onder de naam ‘Actie Tegengif’.
Er zijn bij dit artikel nog geen reacties geplaatst