Digitale technologie en media zijn overal om ons heen, zowel zichtbaar als onzichtbaar. Van computers, tablets en smartphones tot huishoudelijke apparaten – ze spelen een grote rol in ons dagelijks leven. Om leerlingen hiermee om te laten gaan en hen zelfstandig te laten functioneren in de digitale wereld, is digitale geletterdheid essentieel.
Waarom conceptkerndoelen voor digitale geletterdheid?
Vanwege het belang van digitale geletterdheid worden er op dit moment kerndoelen ontwikkeld voor het funderend onderwijs. Deze zullen gelden als wettelijke opdracht voor elke school. In maart 2024 heeft SLO de conceptkerndoelen voor digitale geletterdheid opgeleverd. Deze geven richting aan de kennis, vaardigheden en houdingen die leerlingen nodig hebben om zich staande te houden in een digitale wereld. Naar verwachting worden de conceptkerndoelen in de zomer van 2025 definitief opgeleverd, waarna de wetgevingsprocedure zal starten met als doel de kerndoelen in de wet te verankeren.
Wat zijn de conceptkerndoelen voor digitale geletterdheid?
De conceptkerndoelen zijn ontwikkeld voor de bovenbouw van het primair onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Ze zijn onderverdeeld in drie domeinen, elk met specifieke kerndoelen. Deze negen kerndoelen vervangen de eerdere vier domeinen: praktische ICT-vaardigheden, informatievaardigheden, mediawijsheid en computational thinking. De inhoud van deze domeinen blijft relevant en is geïntegreerd binnen de nieuwe structuur. Hieronder zie je een overzicht van de conceptkerndoelen per domein en in dit artikel lees je meer over de doelzinnen per kerndoel.
Het belang van het vertalen van de kerndoelen
Kerndoelen bieden een belangrijke basis, maar zijn op zichzelf geen garantie voor goed onderwijs. De daadwerkelijke onderwijskwaliteit wordt bepaald in de school en in de klas, waar docenten de kerndoelen vertalen naar de lespraktijk. Scholen hebben de verantwoordelijkheid om een passend onderwijsprogramma te ontwikkelen, dat aansluit bij deze doelen en bij de behoeften van hun leerlingen. Dit proces, waarbij kerndoelen worden omgezet in concrete lessen en leeractiviteiten, vraagt om doordachte keuzes. Het omvat het ontwerpen van een visie en doorlopende leerlijn, het selecteren van geschikte lesmaterialen en werkvormen, en het professionaliseren van docenten. Uiteindelijk is het belangrijk dat dit wordt vastgelegd in een schoolspecifiek curriculum.
Tips voor het vertalen van de kerndoelen naar jouw praktijk
De vraag die veel wordt gesteld, is: ‘hoe werk ik vanuit het einddoel naar een doorlopende leerlijn?’ Een logische vraag, omdat dat nog niet wordt beschreven door SLO. Hieronder geven we je een aantal praktische tips om toe te werken naar een doorlopende leerlijn op basis van onze ervaring:
● Begin bij het begin. Voor het ontwikkelen van een doorlopende leerlijn, is het belangrijk dat de betrokken docenten op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen. In hoeverre hebben docenten kennis van het vakgebied en de conceptkerndoelen? En ligt iedereen op één lijn over de interpretatie ervan? Als je merkt dat dat niet het geval is, organiseer dan een kennissessie over dit onderwerp, waarin je docenten inhoudelijk bijpraat over het onderwerp en inzoomt op het belang van het vak. Op die manier ondervang je ook de vraag: ‘waarom doen we dit?’.
● Analyseer jullie huidige situatie. Ten eerste kun je in kaart brengen waar leerlingen en docenten op dit moment staan als het gaat om hun digitale geletterdheid. Dit kun je doen met een nulmeting, zodat je een helder startpunt hebt. Ten tweede is het belangrijk dat je inzicht krijgt in wat jullie op dit moment doen aan digitale geletterdheid. Wordt er al geoefend met praktische vaardigheden in de vaklessen? Of wordt online veiligheid al besproken bij burgerschap? Je kunt per kerndoel schematisch weergeven wat wanneer in welke les gebeurt.
● Werk met het backward design: Dit betekent dat je opschrijft wat een leerling aan het einde van groep 8 of de onderbouw van het voortgezet onderwijs voor digitale geletterdheid moet kennen en kunnen. Vervolgens werk je stapsgewijs uit wat er nodig is in de eerdere groepen om dit einddoel te bereiken.
➡️ Neem bijvoorbeeld kerndoel 3 over veiligheid en privacy. SLO formuleert het volgende voor het primair onderwijs: De leerling gaat veilig om met digitale systemen, data en de privacy van zichzelf en anderen. Een concreet einddoel op schoolniveau kan zijn: De leerling is in staat om een sterk wachtwoord te maken. Vanuit dit einddoel kun je terugwerken naar tussendoelen. Zo moet een leerling eerst begrijpen wat een wachtwoord is en weten welke kenmerken een wachtwoord sterk maken.
Door deze systematische aanpak zorg je ervoor dat leerlingen stap voor stap werken aan het behalen van het kerndoel, met een duidelijke opbouw in kennis en vaardigheden!
Er zijn bij dit artikel nog geen reacties geplaatst