Belonen: een belangrijk onderdeel van onderwijs

Gamification

De laatste jaren is er veel belangstelling voor games in het onderwijs. Niet alleen voor het gebruik van serious games (games die gemaakt zijn om iets te leren), maar ook voor hoe je onderwijs kan verbeteren door het toepassen van game-eigenschappen (gamification). Over dat laatste is veel geschreven, o.a. in deze wiki.

Beloning

Eén van de eigenschappen waardoor spelers in het spel getrokken worden is het systeem van beloningen. Binnen games worden vaak verschillende beloningen gegeven. Er wordt bijvoorbeeld een score bijgehouden of je kan bonussen verdienen in de vorm van bijzondere middelen of eigenschappen die je helpen om verder te komen in het spel.

Ook in het onderwijs wordt gewerkt met beloningen: je kan cijfers verdienen voor de vakken en complimenten van de docent. In het basisonderwijs kunnen leerlingen daarnaast ook vaak extra waardering krijgen in de vorm van stickers of plaatjes. Een nadeel van dit systeem vind ik dat het vaak erg de nadruk legt op de schoolvakken en op cognitieve prestaties. Zaken als sociaal gedrag, een positieve werkhouding enz. worden wel beloond in de vorm van complimentjes, maar wordt - met uitzondering van sommige rapportagesystemen - niet echt tot onderdeel van een beloningssysteem gemaakt. Daarnaast zijn beloningen vaak iets tussen de leraar en de leerling en wordt er weinig tot geen gebruik gemaakt van onderlinge competitie èn stimulans van de leerlingen.

Ik heb daarom een ander beloningssysteem (in de vorm van een downloadbaar spreadsheet). Een systeem waarbij aandacht is voor verschillende talenten van leerlingen en waarbij competitie een rol speelt en leerlingen elkaar stimuleren om hun score te verbeteren. Daarnaast zit in het systeem een 'geluksfactor' (toeval) ingebouwd en het biedt mogelijkheden om het te koppelen aan een verhaal, speurtocht of ander spel.


** Om het spreadsheed te downloaden verwijzen wij u graag door naar de website van Margreet van der Berg http://ict-en-onderwijs.blogspot.nl/ **


Hoe werkt dit beloningssysteem?

Om het systeem te kunnen gebruiken, moet je dit spreadsheet downloaden naar je eigen p.c. en openen in excel.
In het spreadsheet in tabblad 'invulblad' zie je de namen van de kinderen van een fictieve klas en 3 categorieën waarop ze beloond kunnen worden: voor een cognitieve prestatie, voor sociaal gedrag of een goede inzet.
Als een kind een beloning verdient (ter beoordeling aan de leerkracht), mag hij - binnen de categorie waarin hij een beloning heeft verdiend - kiezen waar hij een kruisje wil laten zetten. De leerkracht zet op die positie een kruisje. Dat levert een bepaalde score op. De leerling weet niet welke score elk vakje oplevert: de score lijkt toeval maar is in feite tevoren door de leerkracht vastgelegd in het tabblad 'puntentoekenning'.
In een enkel geval levert het zetten van een kruisje niet een score op, maar een joker. De leerling kan kiezen waarvoor de joker wordt ingezet. De mogelijkheden daarvoor worden tevoren door de leerkracht aangegeven: bijv. de keuze voor een groepsactiviteit (apekooien in de gymles) of voor een individuele activiteit (een keer lezen in plaats van een rekenactiviteit).
Als een bepaalde individuele eindscore wordt behaald, krijgt de leerling hiervoor een extra beloning (bijv. bij 30, 60 en 90 punten). Dat kan op dezelfde manier als bij een joker, maar je kan ook denken aan het geven van een 'badge' die een leerling kan publiceren op zijn profielsite of website. Je kan hiervoor gebruik maken van het open-badge-project van Mozilla, maar je kan natuurlijk ook zelf digitale plaatjes maken en de leerling een link geven waarmee hij dat plaatje op zijn eigen (profiel)site kan plaatsen.
Ook bij het behalen van bepaalde groeps-eindscores volgt een beloning, bijv. een middag met de groep naar buiten of een excursie naar een leuk museum. Voor deze beloningen worden tevoren afspraken gemaakt.

Tips en trucs bij het gebruiken van dit systeem

Uiteraard kan je het spreadsheet en het gebruik ervan aanpassen aan eigen wensen en inzichten:
pas de categorieën aan waarmee een beloning verdiend kan worden. Denk bijvoorbeeld aan beloningen voor prestaties voor buitenschoolse activiteiten of bijzondere talenten.
De beloning per categorie (die je kan vinden in het tabblad 'puntentoekenning') kan aangepast worden. In deze versie kan elke leerling per categorie evenveel punten verdienen: voor beloningen op cognitief gebied kan hij totaal 32 punten verdienen, voor sociaal gedrag 48 punten en voor inzet weer 32 punten. Die weging kan je gelijk houden voor alle leerlingen maar je kan ook per leerling bepalen voor welke categorie hij de meeste punten kan scoren. Zo kan je het systeem aanpassen op de individuele mogelijkheden van de leerlingen.
Beloon niet alleen resultaten, maar ook vooruitgang. Een leerling die een rekentoets onvoldoende maakt, maar wel beter dan de vorige keer, mag best een complimentje krijgen.
De individuele en de groepsscores kunnen binnen de muren van de klas gehouden worden, maar ze kunnen ook gepubliceerd worden in de klassekrant.
De jokers kunnen ingezet worden voor de individuele beloning van leerlingen, maar ook als onderdeel van een spel dat of een speurtocht die gedurende het jaar of aan het einde van een semester/trimester klassikaal gespeeld/gedaan wordt. Met het behalen van een joker kan een leerling dan bijvoorbeeld kiezen welke richting gekozen wordt in door de leerkracht ontworpen bordspel of hij kan een antwoord opvragen op een vraag in een speurtocht.
Er zijn heel veel manieren om leerlingen te belonen. Vraag de leerlingen wat zij ervaren als een beloning.
Kies bij voorkeur voor beloningen die liggen in de lijn van de manier waarop die verkregen moeten worden. Een ijsje is leuk, maar heeft weinig te maken met het feit dat je je extra hebt ingespannen voor de biologieles: daarbij past beter een beloning in de vorm van een excursie naar het museum Corpus, bonuspunten die gegeven worden bovenop het repetitiecijfer of zelfs vrijstelling van een les of toets.

Hulp

Wil je hulp bij het gebruik van dit systeem, wil je meer tips hoe je dit systeem kan aanpassen aan je eigen wensen of wil je hulp bij het bedenken van een spel of speurtocht waarbij je de jokers kan inzetten? Of wil je meer weten over gamification? Laat dan een reactie achter bij deze post of stuur me een mailtje.