1 op de 3 lenende studenten leent om spaarrekening te spekken

36% van de hbo- en wo-studenten leent bij DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs). 33% van hen leent onder andere om dit geld na de studie achter de hand te hebben, sommigen ook voor de aankoop van een eigen woning. Dit blijkt uit het Nibud Studentenonderzoek 2015, uitgevoerd door het Nibud, met medewerking van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, ING en Studenten.net. Een derde van de lenende studenten zegt dat ze best minder zou kunnen lenen. Ook geeft 1 op de 3 aan dat ze maximaal leent ‘omdat het kan’. Het Nibud wijst erop dat lenen om te sparen financieel slim kan lijken, maar risicovol is als er onzorgvuldig met dit geleende geld omgegaan wordt.

Reken je niet rijk met geleend geld
Het Nibud had niet verwacht dat 33% van de lenende studenten leent om dat geld voor later of voor de aankoop van een woning te sparen. Wel begrijpt het instituut dat de huidige lage rente studenten kan motiveren om maximaal te lenen en het geleende geld op een spaarrekening te zetten. Hier zijn echter risico’s aan verbonden.

• Ten eerste moeten studenten er rekening mee houden dat een studieschuld een langlopende financiële verplichting is. Dat geldt nog meer voor studenten die hun studieschuld straks in 35 jaar mogen afbetalen. Gedurende deze periode kan er veel veranderen. Zo kan de rente van DUO stijgen (nu 0,12%), maar ook het inkomen van de afgestudeerde, waardoor de aflossing per maand steeds hoger zal worden.
• Ten tweede is het hebben van een startkapitaal bij het aangaan van een hypotheek handig of zelfs noodzakelijk, maar dan is het van groot belang dat het geleende geld ook daadwerkelijk op de spaarrekening blijft staan en niet voortijdig wordt uitgegeven. Het Nibud vreest echter dat voor veel studenten de verleiding groot zal zijn om het ‘spaargeld’ eerder aan te spreken voor niet-noodzakelijke uitgaven tijdens de studententijd.
• Als laatste heeft de hoogte van de studieschuld invloed op wat een student na zijn studie maximaal aan hypotheek kan krijgen. Hoe hoger de schuld, hoe lager de maximale hypotheek.

36% van de studenten leent
Bijna alle studenten krijgen studiefinanciering (93%). De rentedragende lening maakt daar een belangrijk onderdeel van uit. Ruim 1 op de 3 studenten heeft een rentedragende lening bij DUO en leent gemiddeld 484 euro per maand. Uit een bijbaan haalt 71% een deel van zijn inkomsten, gemiddeld 332 euro per maand. Van alle studenten krijgt 57% periodiek of op onregelmatige basis geld van de ouders. Gemiddeld 179 euro per maand.

Als belangrijkste redenen om te lenen, geven de studenten aan:
1. De gunstige leenvoorwaarden bij DUO (63%)
2. Ouders raden het aan (58%)
3. Ouders niet willen belasten (57%)

Luxe is ook een reden om te lenen bij DUO: 15% van de studenten geeft dit als reden op.

Stijging leenbedrag door gat in de begroting
Het Nibud verwacht dat studenten meer zullen lenen in het nieuwe studiefinancieringsstelsel. Door de afschaffing van de basisbeurs ontstaat er namelijk een gat in de begroting van ruim 100 euro voor thuiswonenden en ruim 286 euro voor uitwonenden. Hoe hoog het leenbedrag zal worden, kan het Nibud niet voorspellen, maar op dit moment lenen studenten die geen basisbeurs meer krijgen, gemiddeld 632 euro per maand.
Het Nibud adviseert studenten nadrukkelijk om niet meer te lenen dan noodzakelijk is voor de maandelijkse uitgaven. Nu geeft 32% van de lenende studenten aan best minder te kunnen lenen om toch rond te kunnen komen.

Student onderschat de maandelijkse uitgaven met 200 euro
Gemiddeld hebben studenten 768 euro per maand te besteden. De inkomsten van uitwonenden zijn beduidend hoger dan die van thuiswonenden: 894 euro tegen 541 euro per maand. Thuiswonende studenten kunnen met deze inkomsten hun maandelijkse uitgaven net betalen. Zij geven maandelijks gemiddeld 535 euro uit. Uitwonende studenten komen niet rond: hun uitgaven zijn gemiddeld 980 euro per maand.

Als studenten gevraagd wordt wat een gemiddelde student per maand uitgeeft, onderschatten zij wat studenten daadwerkelijk gemiddeld uitgeven. Bij thuiswonende studenten worden de gemiddelde uitgaven geschat op 343 euro per maand, 192 euro te laag. Bij uitwonende studenten worden de gemiddelde uitgaven geschat op 771 euro per maand, dat is 209 euro te laag.

Maximaal lenen ‘omdat het kan’ niet verstandig
Het Nibud adviseert studenten hun leenbedrag vast te stellen door hun eigen inkomsten en uitgaven op een rij te zetten. Zo kan worden voorkomen dat ze te veel of te weinig lenen. Op dit moment heeft 1 op de 3 studenten zijn leenbedrag bepaald door te kijken naar wat er bij DUO maximaal mogelijk is. Dit heeft als grote valkuil dat zij hierdoor mogelijk meer lenen dan nodig is. Aan de andere kant kan het dat studenten die op basis van een globale inschatting de uitgaven te laag inschatten, juist minder lenen dan zij nodig hebben voor hun noodzakelijke uitgaven. Het risico bestaat dat zij dit tekort opvullen door rood te staan: een veel duurdere vorm van lenen.

Uit het Studentenonderzoek 2015 blijkt dat studenten die rood staan, vaker een financieel probleem ervaren. 17% van alle studenten geeft aan een financieel probleem te hebben. Onder studenten die rood staan, is dit 54%.

Het Nibud adviseert studenten die zonder lenen niet rondkomen, te lenen bij DUO, om zo gebruik te maken van de meest voordelige vorm van lenen. Goed budgetteren blijft echter van groot belang en voorkomt mogelijke financiële problemen later. De onlangs verschenen Geldwijzer Studenten (www.nibud.nl/studenten) helpt studenten hierbij.

Handreiking met adviezen voor professionals
Het Nibud heeft op basis van dit Studentenonderzoek een handreiking ontwikkeld. De Handreiking Student & Financiën is bedoeld voor professionals die voorlichting en advies geven aan (aankomende) studenten en hun ouders, zoals studentendecanen en maatschappelijk en financieel dienstverleners. De handreiking geeft een actueel beeld van de financiële situatie van hbo- en wo-studenten. Aan alle inzichten worden praktische tips en adviezen gekoppeld die de professional kan inzetten in de begeleiding/ondersteuning van studenten. De pdf kan gratis gedownload worden via winkel.nibud.nl/professionals.

Achtergronden bij het onderzoek
Het onderzoek is uitgevoerd onder studenten in het hoger onderwijs (hbo en wo), in de leeftijd tot 30 jaar. Van 2 tot en met 20 april 2015 konden de respondenten de vragenlijst online invullen. De respondenten die hebben deelgenomen zijn afkomstig van het studentenpanel van Studenten.net. Daarnaast zijn ongeveer 300 respondenten afkomstig van het panel van Opinieland van Survey Sampling International. Dit resulteerde uiteindelijk in 2.723 compleet ingevulde vragenlijsten. De resultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd en opleidingsniveau. Een aantal resultaten is gebaseerd op de data van de Studentenmonitor Hoger Onderwijs 2014 van ResearchNed (www.studentenmonitor.nl).

Het onderzoek is mogelijk gemaakt door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, ING en Studenten.net.