Zes onderzoekers beloond met hoogste onderscheidingen in de Nederlandse wetenschap

Zes wetenschappers ontvangen dit jaar de hoogste onderscheidingen in de Nederlandse wetenschap. Dit jaar ontvangen prof. dr. Nynke Dekker, prof. dr. ir. Jan van Hest, prof. dr. Pauline Kleingeld en prof. dr. Sjaak Neefjes de NWO-Spinozapremie. Prof. dr. Linda Steg en prof. dr. Ton Schumacher krijgen de NWO-Stevinpremie. De laureaten krijgen ieder 2,5 miljoen euro, te besteden aan wetenschappelijk onderzoek en activiteiten met betrekking tot kennisbenutting.
De onderzoekers ontvangen de premie voor hun uitmuntende, baanbrekende en inspirerende werk. Bij beide premies staat de kwaliteit van de onderzoeker voorop; waar bij de Spinozapremie de nadruk ligt op het wetenschappelijke werk en fundamentele vraagstukken, honoreert de Stevinpremie in de eerste plaats de maatschappelijke impact.

Spinozapremie
Prof. dr. Nynke Dekker
Nynke Dekker (1971), hoogleraar Moleculaire Biofysica aan het Kavli Institute of Nanoscience van de Technische Universiteit Delft, is een van de pioniers van de moleculaire biofysica. Ze ontwerpt, ontwikkelt en gebruikt innovatieve nanotechnologische gereedschappen voor haar vooruitstrevende onderzoek aan individuele DNA- en RNA-moleculen en hun interacties met enzymen en moleculaire motoren in bacteriën, virussen, en eukaryoten. Ze helderde onder andere op hoe chemotherapieën op moleculair niveau kankercellen doden.

Prof. dr. ir. Jan van Hest
Jan van Hest (1968) is hoogleraar Bio-organische Chemie aan de Technische Universiteit Eindhoven. Hij ontwerpt en ontwikkelt nieuwe materialen en katalytische processen die kunstmatig gemaakte moleculen combineren met biologische componenten, zoals nanoreactoren die als kunstmatige organellen in levende cellen reacties met enzymen tot stand kunnen brengen. Deze materialen worden gebruikt in de biokatalyse en voor biomedische toepassingen, bijvoorbeeld om medicijnen door het lichaam te transporteren.

Prof. dr. Pauline Kleingeld
Pauline Kleingeld (1962), hoogleraar Ethiek en haar geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen, is een scherpzinnige wetenschapper. Haar baanbrekende interpretatie van Kants ethiek en politieke filosofie biedt nieuwe perspectieven op moreel universalisme, autonomie, de vrije wil en kosmopolitisme. Ook legt ze Kants racistische en seksistische vooroordelen langs de meetlat. Haar originele aanpak en ideeën maken haar tot een internationaal toonaangevende Kant-expert die tevens belangrijke bruggen slaat naar hedendaagse filosofische discussies en gedragswetenschappelijk onderzoek.

Prof. dr. Sjaak Neefjes
Sjaak (Jacques) Neefjes (1959), hoogleraar Chemische Immunologie aan de Universiteit Leiden en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), tevens hoofd van de afdeling Cel en Chemische Biologie (LUMC), is een multidisciplinaire wetenschappelijke duizendpoot. Hij ontwikkelt vernuftige technieken en combineert inzichten uit de chemie, celbiologie, immunologie en biochemie om processen in één enkele cel te bestuderen. Dat leidt tot fundamentele, baanbrekende ontdekkingen over de werking van het afweersysteem, die hun weerslag vinden in klinische toepassingen voor kanker en infectieziekten en voor auto-immuunziekten zoals reuma en multipele sclerose.

Stevinpremie
Prof. dr. Ton Schumacher
Ton Schumacher (1965) is een internationaal toonaangevend onderzoeker op het gebied van immuuntherapie tegen kanker. Hij is groepsleider Molecular Oncology & Immunology bij het Antoni van Leeuwenhoek en Oncode Instituut. Tevens is hij hoogleraar immuuntechnologie aan de Universiteit Leiden en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Schumacher is internationaal toonaangevend in het onderzoek naar immuuntherapie tegen kanker. De immunoloog heeft een belangrijke rol gespeeld in de snelle ontwikkeling van dit vakgebied, zowel door zijn wetenschappelijke ontdekkingen als zijn vermogen deze te vertalen in op de patiëntgerichte toepassingen. Doorbraken op het gebied van het genetisch manipuleren van T-cellen hebben geleid tot een nieuwe behandeling tegen bloedcelkanker. Schumachers publicaties over neo-antigenen hebben de deur geopend naar een gepersonaliseerd kankervaccin.

Prof. dr. Linda Steg
Linda Steg (1965) geldt als hoogleraar Omgevingspsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen binnen haar betrekkelijk jonge vakgebied als een van de meest innovatieve en invloedrijke pioniers. Haar onderzoek richt zich op de vraag welke factoren milieuvriendelijk gedrag stimuleren. Een belangrijke uitkomst is dat mensen niet alleen handelen op basis van ‘rationele’ feiten en argumenten of kosten-batenanalyses, maar dat ook morele en milieuoverwegingen een rol spelen. Deze gedragsfactor heeft vooral dankzij Steg een hoge vlucht genomen in het internationale klimaatbeleid. Zo heeft ze met grensverleggend onderzoek naar milieugedrag van mensen, talrijke beleidsbepalende publicaties en deelname aan gezaghebbende internationale commissies, persoonlijk een grote bijdrage geleverd aan de snelle ontwikkeling van haar vakgebied.

Over het selectieproces
NWO nodigt een beperkt aantal personen uit om uit hoofde van hun functie wetenschappers voor te dragen als kandidaten voor een Spinozapremie of voor een Stevinpremie. Dit jaar ontving NWO voor elke premie circa 25 voordrachten. De Spinoza- en Stevincommissies bestaan uit twaalf leden, afkomstig uit verschillende landen en wetenschappen. Aan de Stevincommissie nemen tevens leden uit het bedrijfsleven deel. Op basis van de voordrachten maken de commissies een shortlist van maximaal acht kandidaten voor de Spinozapremie en zes voor de Stevinpremie. Per kandidaat gaan commissieleden vervolgens in gesprek met meerdere buitenlandse deskundigen. Mede op basis van deze gesprekken adviseerden de commissies NWO dit jaar vier Spinozapremies en twee Stevinpremies toe te kennen. Inclusief de nieuwe laureaten kent Nederland nu 97 Spinozalaureaten en 6 Stevinlaureaten.

Uitreiking premies in september 2020
De feestelijke uitreiking van de Spinozapremies en Stevinpremies vindt plaats op woensdag 30 september. Tijdens de uitreiking geven de Spinoza- en Stevinlaureaten inzicht in de inhoud van hun onderzoek en wordt duidelijk waarvoor ze de premie willen inzetten.