Krachtgericht coachen: effectief middel voor de lerende onderwijsorganisatie

Een interview met Marcia Clarisse MEd

Door: Jolanda Kivits, Opleidingsmanager onderwijs bij Avans+

Coachen: het is meer dan een goed advies of een helpende hand. Je hoort het wel vaker: “een goede coach zet de ander aan het werk!” En juist dat maakt het knap lastig voor een onderwijsprofessional. Hij of zij wil graag mensen helpen in hun ontwikkeling. Daar ligt ook gelijk een valkuil, want de ander zelf tot inzicht laten komen voelt niet altijd als helpen. Toch is coachen een krachtig middel om jezelf en collega’s te professionaliseren. Ben jij nieuwsgierig naar de rol van coaching in het onderwijs? Lees dit interview met Marcia Clarisse MEd, docent Coachen en begeleiden en Teamcoaching bij Avans+.

Coachen op talent levert meer op
Tik het woord coachen in op Google en er verschijnen allerlei sites die coachen relateren aan onderpresteren, stress en weerstand. Over het algemeen graaf je tijdens een coachsessie in het verleden om tot de kern van het probleem te komen. Dat kan emotioneel behoorlijk uitputtend zijn. Marcia benadert coachen vanuit de positieve kant. “Ik geloof in krachtgericht coachen. Door je te richten op je kwaliteiten krijg je energie en zelfvertrouwen. Je zet je talenten in om je ontwikkelpunten aan te pakken. Vanuit deze insteek gaan we ook aan de slag in de coachopleidingen”.

Welke rol pak jij in een gesprek?
Herken je dit? Een collega vertelt waar hij of zij tegenaan loopt en gedurende het verhaal heb jij de oplossing al in je hoofd. Je stopt deels met luisteren en bedenkt hoe je je advies gaat brengen. Uiteraard met de beste bedoelingen om je collega te helpen, maar wat levert zo’n gesprek nou eigenlijk echt op voor de ander als het gaat om zijn of haar ontwikkeling?

Voer je zo’n gesprek vanuit de coachende grondhouding, dan breng je de ander in beweging. “Dat je in een begeleidende of leidinggevende rol zit, wil niet zeggen dat je alles moet weten en oplossen.” Marcia ervaart als geen ander dat de rol van de specialist verandert: “Als Intern Begeleider was ik in het verleden vooral degene die de kar trok, terwijl het er nu veel meer om gaat dat je anderen in hun kracht zet. Je legt de verantwoordelijkheid daar waar hij hoort, leert elkaars kwaliteiten kennen en tilt daarmee direct of indirect het onderwijs naar een hoger niveau. Tijdens de opleiding Coachen en begeleiden in het onderwijs oefenen we technieken waardoor de focus niet op de oplossing komt te liggen, maar op het op gang brengen van het denkproces van de ander.”

Coachen van professionals is een vak apart
“Professionals denken vaak alles te (moeten) weten en stellen daardoor geen duidelijke vraag. Of ze zeggen dat ze alles al geprobeerd hebben. Dan is het een uitdaging om niet zelf te gaan rennen. Het zit hem dan vaak in anders kijken. Door goed te luisteren, de juiste vragen te stellen en dóór te vragen kun je nieuwe openingen bieden. In de opleiding werken we met oplossingsgericht vragen stellen. Hiermee breidt de deelnemer zijn repertoire aan vragen uit en dat geeft houvast in een gesprek. Daarnaast gaan we aan de slag met modellen van onder andere Covey. Het toepassen ervan is in het begin wat gekunsteld, maar als deelnemers de principes erachter doorzien, dan kunnen ze zich een meer natuurlijke manier van werken eigen maken. Persoonlijk leiderschap, het kennen van je eigen positie, speelt hierin een belangrijke rol.”

Praktische tips van Marcia
Wil jij werken aan je coachvaardigheden? Met deze vijf tips zet jij goede eerste stappen om jezelf en je collega’s te professionaliseren.

1. Heb vertrouwen in de ander. “Je collega is een professional. Ga er vanuit dat je collega meer in zich heeft dan hij of zij nu laat zien.”
2.Luister. “Collega’s waarderen het als je aandacht voor ze hebt. In de praktijk zie ik vaak dat mensen toch zelf een mening vormen tijdens het gesprek. Laat OMA (Oordelen Meningen Adviezen) thuis!”
3. Stel vragen. “De ander aan het werk zetten door vragen en doorvragen, dat is de kunst van de coach! Voorbeelden van coachvragen: Wat maakt dat je er zo over denkt? Wat vind je belangrijk? Specificeer ‘kauwgom woorden’, zoals ‘altijd’ of ‘nooit’: wat zijn de uitzonderingen? Schaalvragen helpen om te verdiepen: welk cijfer geef je? Wat maakt dat je geen lager cijfer geeft? Welk cijfer is voor jou acceptabel?
4. Werk aan je persoonlijk leiderschap. “Je hebt vooral invloed op je eigen gedrag. Probeer je collega eens anders te benaderen en kijk wat er gebeurt. Op deze manier ontdek je wat werkt.”
5. Reflecteer. “Kon je echt luisteren? Of had je stiekem toch een antwoord klaar? Wat dacht je, wat deed je en wat voelde je? Hoe reageerde je collega daarop? Vraag om feedback! Wie bewust en eerlijk in de spiegel kijkt, maakt enorme sprongen in zijn/ of haar ontwikkeling. In de opleiding Coachen en begeleiden in het onderwijs filmen deelnemers zichzelf en houden we intervisies. Dat levert veel informatie op.”

Coachopleidingen op postbachelor niveau
Ben je enthousiast geworden en wil jij je verder verdiepen ontwikkelen met een opleiding? Avans+ biedt twee coachopleidingen voor onderwijsprofessionals:

1. Coachen en begeleiden; richt zich op het 1 op 1 coachen van collega’s.
2. Teamcoaching; richt zich op groepsdynamiek en hoe je teams een stap verder kunt brengen in de samenwerking.

De opleidingen starten vier keer per jaar. In: in september, november, februari en mei. Lees meer over deze opleidingen en download de brochure op onze website.

Over Marcia Clarisse
Marcia werkt in en voor het primair onderwijs, is geregistreerd lerarenopleider bij Velon en is docent en ontwikkelaar van de coachopleidingen voor het onderwijs bij Avans+. Al vanaf de start van haar carrière is het coachen van collega-onderwijsprofessionals een essentieel onderdeel van haar werk. Toen Marcia de Pabo afgerond had, zag zij dat als een goede basis, maar uitgeleerd was ze niet! “Ik ben daarna meteen verder gegaan met de opleiding Gedragsspecialist en later heb ik de Master Leren & Innoveren afgerond. Naast leerkracht werd ik Intern Begeleider en daar kwam meteen een stukje coaching van collega’s bij kijken.”